Nederlandse economie krijgt tik, maar in Europa (nog) niet de heftigste

• Lisa Schallenberg

  redacteur Economie

Wereldwijd zijn economieën door de coronacrisis tot stilstand gekomen. Nu de meeste landen in Europa weer (gedeeltelijk) van het slot gaan, wordt ook de economische schade steeds zichtbaarder. Werkloosheid stijgt, uitgaven blijven achter en alle economieën in de Europese Unie zullen volgens de Europese Commissie dit jaar krimpen.

Hoe hard zijn de klappen, en hoe gaat het op dit moment met Nederland in vergelijking met ons omringende landen?

Zie hieronder hoeveel minder wij hebben uitgegeven in coronacrisis, in vergelijking met andere EU-landen:

Door de lockdown hebben consumenten overal minder uitgegeven, maar hoeveel minder hangt af van de lengte en striktheid van de lockdown. "Hoe vaster de economieën zaten, hoe groter de economische klap is", zegt Hugo Erken, hoofd internationale economie van de Rabobank.

Zoals je in de grafieken hierboven kunt zien, was er in Nederland wel een dieptepunt in het aantal winkelverkopen in april, maar dat was een stuk minder diep dan bijvoorbeeld in Frankrijk of Spanje. Daar was de lockdown strenger en langer. Zweden is het andere uiterste, zegt Erken. Daar bleef een echte lockdown uit en dat is terug te zien in het aantal verkopen. Dat waren er nauwelijks minder dan voor de coronacrisis.

Wat ook een rol speelt, is hoe goed de digitale infrastructuur van een land is. "Je zag in Nederland dat verkopen werden verplaatst van de fysieke winkels naar websites", zegt Nora Neuteboom, econoom van de ABN Amro. "Hier kon dat, omdat veruit de meeste mensen goed internet hebben en ervaring hebben met online shoppen. Je moet vertrouwen hebben dat je product ook echt geleverd wordt."

Zie hier wat de klap is op onze arbeidsmarkt, vergeleken met andere landen:

De werkloosheid in Nederland is gestegen, en hard ook, in vergelijking met de vorige crisis. Maar zoals je hierboven goed kan zien begon die stijging wel toen de werkloosheid historisch laag was. Zeker in vergelijking met andere landen.

"Net als Duitsland had Nederland een goed uitgangspunt", zegt Neuteboom. "Als je dan een relatieve stijging hebt van één procent, dan is dat een stuk minder problematisch dan als je al op 10 procent werkloosheid zat."

En werkgevers zijn volgens Erken en Neuteboom ook niet vergeten hoe krap de arbeidsmarkt was voor de crisis. "Het was niet zo lang geleden dat werkgevers hemel en aarde moesten bewegen om een vacature te vullen. Dan wil je die persoon niet gelijk weer kwijt", zegt Erken. "Veel werkgevers zijn afwachtend. Die willen even kijken hoe lang dit aanhoudt."

Thuiswerkers

Wat ook meespeelt is dat relatief veel Nederlanders ervaring hadden met thuiswerken. "Dat betekent dat een deel van de productie gewoon kan doorgaan, en het beschermt ook banen", zegt Neuteboom. "Mensen konden tijdens de lockdown doorwerken."

Dat geldt uiteraard niet voor iedereen. Bepaalde beroepen kun je nou eenmaal niet thuis uitoefenen. In de werkloosheidscijfers in Nederland zijn ook vooral mensen in de horeca, uitzendbureaus en schoonmaakbranche ontslagen. Tienduizenden mensen zijn sinds maart in Nederland werkloos geraakt.

Zie hieronder hoeveel deze economieën in het eerste kwartaal zijn gekrompen, en wat het IMF voorspelt voor de toekomst:

Wat ook een rol speelt is de aard van de economie van een land. "Voor Zuid-Europese landen is toerisme veel belangrijker dan voor Noord-Europese landen", zegt Erken. Dat is in de grafieken hierboven te zien. "Het toerisme heeft een enorme klap gekregen, en het is onduidelijk hoe lang dat nog aanhoudt."

"Zeker op regionaal niveau heeft dat impact", zegt Neuteboom. "Hier is Amsterdam redelijk afhankelijk van toerisme, maar het is toch maar een klein onderdeel van de totale economische activiteit. Er zijn regio's in Spanje en Italië die volledig afhankelijk zijn van toerisme, en daar liep het met wel 90 procent terug."

De Nederlandse economie is het eerste kwartaal dit jaar al gekrompen. Dat was voor het eerst in 23 kwartalen. Maar die krimp was kleiner dan in deze andere landen.

Het Internationaal Monetair Fonds kwam eind vorige maand met nieuwe ramingen, met de disclaimer dat die nog onzekerder zijn dan normaal. Heel veel hangt af van of landen het virus onder controle krijgen en houden.

Ook in die voorspellingen krimpt de Nederlandse economie dit jaar wel fors, zoals je in de grafieken hierboven kan zien, maar minder fors dan deze andere landen. Zweden, waar het IMF nog geen ramingen voor heeft gepubliceerd, krimpt volgens de Europese Commissie volgend jaar wel, maar vooralsnog het minst hard van al deze landen.

Herstelfonds

Erken verwacht dat deze crisis de verschillen die er al waren tussen Zuid-Europa en Noord-Europa uitvergroot. "Dat zal het ingewikkelder maken om tot een overeenkomst te komen over het economisch herstel van de Eurozone."

Over dat herstelfonds wordt op dit moment hard onderhandeld. Volgende week komen de EU-regeringsleiders bij elkaar om daarover te praten. De Nederlandse en Italiaanse ondernemersverenigingen riepen premier Rutte en premier Conte van Italië afgelopen week op om voor de zomervakantie overeenstemming te hebben over dat herstelplan.

"Vooralsnog lijkt Nederland nog steeds aan de goede kant te zitten", zegt Erken. "Dat komt ook omdat we ons goed aan de regels van de overheid hebben gehouden. Maar wat de toekomst brengt, dat blijft koffiedik kijken."