Merkel, Conte en de werkgevers: iedereen wil iets van premier Rutte

• Bert van Slooten en Jan Talens

  redacteur Online

Mark Rutte is populair: iedereen wil hem spreken. Zijn balboekje staat vol met EU-leiders die op het Catshuis langs willen komen, voordat volgende week de EU-top over het herstelfonds wordt gehouden.

Macron is al geweest, Conte, de Italiaanse premier, volgt en ook de Spaanse en Portugese premiers willen per se met hun Nederlandse ambtgenoot spreken. Zelfs de Italiaanse en Nederlandse werkgevers zijn in de pen geklommen en hebben Rutte gezamenlijk een speciale brief geschreven. De enige bij wie premier Rutte zelf langs gaat is bondskanselier Angela Merkel.

Nederland speelt de hoofdrol in het verzet tegen wat het kabinet "het uitdelen van geld" noemt. Er moet geholpen worden, de economieën van Europa moeten er weer bovenop komen. Maar voor niks gaat de zon op, is de Nederlandse filosofie. Er kan best geld worden uitgetrokken, maar dan wel onder strenge voorwaarden.

Over het herstelfonds wordt al weken, zo niet maanden, onderhandeld. De meeste landen willen dat een aanzienlijk deel beschikbaar komt in de vorm van giften, zodat getroffen landen niet hoeven af te lossen, laat staan rente over die leningen. Maar Nederland was tot dusver tegen, samen met Oostenrijk, Zweden en Denemarken.

Waarom is Nederland zo zuinigjes?

De Zuinige of Vrekkige Vier worden ze genoemd, al spreekt Rutte liever over de Verstandige Vier. De vier landen willen juist alleen leningen geven, die dus terugbetaald moeten worden. Nederland eist in ruil dat de ontvangers economische hervormingen doorvoeren. Een week geleden maakte premier Rutte in gesprek met een Italiaanse krant duidelijk dat Italië moet leren zelf zijn broek op te houden.

Welke concessies doen de Italianen?

Ook andere landen hebben dringend hulp nodig, maar met name de Italianen oefenen grote druk uit. Premier Conte heeft als hij morgen naar Den Haag komt in elk geval één belangrijke concessie gedaan. Zo presenteerde zijn kabinet gisteren ingrijpende maatregelen om de beruchte bureaucratie in het land terug te dringen. Conte sprak zelfs van "de moeder van alle hervormingen".

Na Conte spreekt Rutte overigens ook nog met de premiers van twee andere hulpbehoevende EU-landen, Portugal en Spanje.

De Duitse draai

Eerder vond Rutte vaak de Duitse bondskanselier aan zijn zijde als het ging om voorzichtigheid bij grote reddingspakketten voor de zwakkere EU-landen in het zuiden. Maar recent maakte Merkel een draai: ze vreest dat door de crisis de verschillen tussen de Europese economieën nog groter worden en zo een grote bedreiging gaan vormen voor de stabiliteit van de EU. Daarom ging ze alsnog over tot een akkoord met de Franse president Macron.

Dat leidde tot een Europees voorstel voor een herstelfonds van 750 miljard euro, waarvan een flink deel subsidies die de Europese Commissie wil betalen door geld te lenen met de EU-begroting als onderpand.

En wat willen de werkgevers?

Vandaag kwam er nog een drukgroep bij: de ondernemers uit Italië en Nederland. Voorzitter Hans de Boer van VNO-NCW en zijn Italiaanse evenknie Carlo Bonomi deden een gezamenlijk oproep waarin ze zich uitspreken voor "subsidies en leningen aan de regio's en sectoren die dit het hardst nodig hebben".

"De enige manier om uit de crisis te komen is het bevorderen van economische groei en het scheppen van banen. Hiervoor zijn hervormingen en investeringen de enige weg", aldus de werkgevers. Daarbij juichen ze overigens ook de door Nederlandse gevraagde hervorming toe.

Wat wordt het effect van al deze druk?

Mogelijk wordt meer duidelijk als later deze week voorzitter van de Europese Raad Charles Michel een nieuw compromisvoorstel over de EU-begroting en het herstelfonds presenteert. Michel zit al geruime tijd te broeden op een zogeheten negobox: een oplossing waar met goede wil alle partijen zich in kunnen vinden.