SCP: deeltijdwerk houdt vrouwen weg van de top

Vrouwen stromen minder vaak door naar topfuncties omdat zij vaker in deeltijd werken en minder overwerken. Dat concludeert het Sociaal en Cultureel Planbureau na onderzoek. Werknemers die voltijds werken en overuren draaien, hebben meer kans op leidinggevende functies en topbanen.

Het is voor het eerst dat over een lange periode is onderzocht waarom vrouwen in mindere mate doorstromen naar leidinggevende functies in het bedrijfsleven. Arbeidsduur en overwerk hangen volgens de onderzoekers het sterkst samen met een lagere kans voor vrouwen om door te stromen. Voor topfuncties geldt dat nog sterker dan voor lagere leidinggevende functies.

Onderzoek

De onderzoekers volgden de doorstroom van twee groepen werknemers over de periode 2004-2018. De ene groep bestond uit werknemers aan het begin van hun loopbaan van 18 tot 35 jaar. De tweede groep omvatte werknemers van 30 tot 65 die al min of meer gevorderd waren in hun loopbaan. In beide categorieën had 60 tot 70 procent van de vrouwen de gehele periode geen leidinggevende functie. Mannen stroomden veel vaker door naar leidinggevende en topfuncties. Ze werken vaker voltijds en maken meer overuren.

De onderzoekers vonden ook een verband tussen de omvang van de organisatie en de kans op doorstromen. Bij grote organisaties, met meer bestuurslagen, zijn er meer mogelijkheden om door te stromen.

Deeltijdcultuur

De onderzoekers wijzen op de sterke deeltijdcultuur in Nederland als belangrijke oorzaak voor de slechte doorstroming van vrouwen naar hogere niveaus. Vooral jonge vrouwen en oudere vrouwen zonder kinderen werken vaak in deeltijd. Over ambities van vrouwen wordt niets geconcludeerd; wel komen andere belemmerende aspecten aan bod: de verdeling van onbetaald werk thuis, sociale weerstand tegen fulltime werk voor vrouwen met kinderen en de openingstijden van kinderopvang en scholen.

Willen vrouwen en bedrijven dat meer vrouwen naar de top doorstromen, dan valt met name bij jonge vrouwen - relatief vaak deeltijdwerkers - veel te winnen. De onderzoekers raden bedrijven aan om het gesprek over deeltijdwerken met hun werknemers aan te gaan. In zo'n gesprek kunnen vrouwen duidelijk maken zeggen waarom ze voor deeltijd hebben gekozen en wat hun wensen en ambities zijn.

Daarnaast moeten bedrijven bij zichzelf nagaan of fulltime werken per se nodig is voor leidinggevende functies. Door overwerken en voltijd werken impliciet een vereiste te maken om carrière te maken, veronderstellen werkgevers dat de werknemer geen zorgtaken of een privéleven heeft. Dat is niet meer van deze tijd, vinden de onderzoekers.