IOC onder druk door verbod op protest: 'Zichzelf prijzen, maar atleten straffen'
Het Internationaal Olympisch Comité en het Internationaal Paralympisch Comité (IOC en IPC) kunnen op kritiek rekenen uit de sportwereld vanwege de handhaving van het verbod op protesteren of het maken van politieke statements tijdens de Olympische Spelen.
Door vast te houden aan het verbod blijven de organisaties in lijn met regel 50 van het olympisch handvest (de regels en richtlijnen voor de organisatie van de Olympische Spelen), waarin staat dat atleten rondom wedstrijden en tijdens ceremonies zich niet op een dergelijke manier mogen uiten.
Dat geldt onder meer voor een knieval, politieke of religieus geladen handgebaren of het dragen van bepaalde sieraden. Deze protesten of vergelijkbare statements zijn tijdens persconferenties of via sociale media wel toegestaan.
Erica Terpstra: 'Sport is kleurenblind'
Oud-politicus Erica Terpstra, als zwemster tweemaal deelnemer aan de Olympische Spelen (1960 en 1964), voormalig staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en oud-voorzitter van sportkoepel NOC*NSF (2003-2010), heeft ook met gemengde gevoelens kennis genomen van het standpunt van het IOC. "Vanuit mijn sporthart, zeg ik: sport is kleurenblind. Als er iets is wat verbroedert, is dat in mijn optiek sport", is haar eerste reactie.
Terpstra bekleedt al tien jaar geen officiële functie meer in de sportwereld en wil zich daarom niet te nadrukkelijk in de discussie mengen. Toch wil ze graag één belangrijke overweging meegeven: "Ik denk dat de politiek zich goed moet realiseren dat sport veel meer functies in de samenleving kan hebben dan alleen maar prestaties leveren. Sport is écht kleurenblind. En dat moet je gebruiken."
Het IOC liet dinsdag aan The Telegraph weten dat regel 50 van het olympisch handvest ook tijdens de Olympische Spelen van 2021 in Tokio van kracht blijft, ook nu er vanwege de dood van George Floyd en de daarop massaal losgekomen protesten, weer volop aandacht is voor de strijd tegen racisme en het onderwerp hoog op de agenda staat.
De afgelopen weken spraken veel sporters zich al uit, onder wie Lewis Hamilton, basketballegende Michael Jordan, tennisster Coco Gauff, spelers uit de NFL en voetballers uit de Bundesliga. Zij riepen op tot actie en spraken hun steun uit aan de protesten.
Black Power
Een bekend politiek statement is het 'black power'-gebaar van de Amerikanen Tommie Smith en John Carlos tijdens de Olympische Spelen van 1968 in Mexico.
Het tweetal maakte tijdens de medailleceremonie na de 200 meter (Smith won goud, Carlos brons) een vuistgebaar als teken tegen racisme en de atleten droegen zwarte sokken zonder schoenen op het podium.
Smith en Carlos werden daarop uit het olympisch dorp gezet op het gezag van het IOC, dat had gedreigd om het complete Amerikaanse atletiekteam van de Spelen te weren.
In 2016 deed de Ethiopische marathonloper Feyisa Lilesa beide polsen over elkaar toen hij tijdens de Spelen van Rio de Janeiro de finish passeerde. Hij vroeg zo aandacht voor zijn Oromo-stam die volgens hem werd achtergesteld door de regering van zijn geboorteland.
En in 2014 droeg de Nederlandse snowboardster Cheryl Maas in Sotsji regenbooghandschoenen als protest tegen de antihomowetten in Rusland. "De Spelen waren misschien niet mijn beste sportieve prestatie, maar wel mijn beste actie voor mensenrechten", zei ze daar later over.
Inconsequent
Dit soort uitingen worden anno 2020 nog steeds niet toegestaan op de Spelen, maar het IOC memoreert wel het iconische gebaar van Smith en Carlos op bijvoorbeeld het eigen socialmediakanaal, zoals blijkt uit onderstaande tweet:
Voor de Canadese atlete Gabriela DeBues-Stafford is die inconsequente houding van het Internationaal Olympisch Comité niet te begrijpen.
"Je kan deze foto niet gebruiken om jezelf te prijzen en je organisatie in een goed daglicht te plaatsen zolang je protesterende atleten ook bestraft!", schrijft DeBues-Stafford op Twitter.
Volgens het IOC riskeren atleten een straf als zij zich niet aan de regels houden. "Het is een fundamenteel principe dat sport neutraal hoort te zijn en dat het van politiek of religie moet worden gescheiden", liet het IOC in het verleden herhaaldelijk weten.
Maar dat sport en politiek steeds meer met elkaar zijn verweven, blijkt wel uit de massale protesten vanuit de sportwereld tegen racisme na de moord op Floyd.
'Regels onder de loep'
Het Amerikaanse olympisch en paralympisch comité (USOPC) meldde dat het na wil denken over de eigen regels omtrent politieke statements van atleten. Volgens het USOPC moet een werkgroep, bestaande uit sporters, de regels "die progressie in de weg staan, inclusief het recht om te protesteren", onder de loep nemen.
Daarmee gaan de Amerikanen in tegen het standpunt van het IOC. Woensdag bespreekt het IOC waarschijnlijk de wereldwijde protesten vanuit de sportwereld tegen racisme op een teleconferentie.
FIFA
De wereldvoetbalbond FIFA riep onlangs nationale bonden op het gezonde verstand te gebruiken en te overwegen geen sancties op te leggen aan spelers die tijdens wedstrijden protesteren tegen racisme.
De FIFA deed dat naar aanleiding van de protesten in de Duitse Bundesliga, waar spelers knielden of shirts droegen met teksten als 'gerechtigheid voor Floyd'. De Duitse voetbalbond heeft besloten daar geen straffen voor uit te delen.
"De bond verzet zich tegen elke vorm van racisme, discriminatie of geweld. We staan voor tolerantie, openheid en diversiteit. Daarom hebben de acties van de voetballers ons respect en begrip", luidde de verklaring.
