'Nederland straks volledig afhankelijk van buitenlands gas'

• Rob Koster

  Economieverslaggever

De gasprijzen voor producenten zijn de afgelopen anderhalf jaar met 80 procent gedaald. Een wereldwijd overschot aan gas en een toenemend aanbod uit het buitenland leidde al tot lagere prijzen. Daar kwam een heel zachte winter bij en een lente met recordhoeveelheden duurzame energie uit zon en wind. Bovendien veroorzaakte de coronacrisis de afgelopen maanden een enorme vraaguitval.

'Perfect storm'

Alles bij elkaar leidde het tot de laagste gasprijzen uit de geschiedenis. Gasopslagen raken in hoog tempo vol en naast olietankers dobberen er nu ook tankers met vloeibaar gas (LNG) uit de Verenigde Staten op zee, die wachten tot er weer afnemers voor zijn. "De gasmarkt zat sinds 2014 al in zwaar weer en de afgelopen maanden zijn we echt in een 'perfect storm' terechtgekomen", zegt Jan Willem van Hoogstraten, directeur van Energiebeheer Nederland (EBN), het bedrijf dat namens de overheid deelneemt aan alle olie- en gaswinningsprojecten.

Als gevolg van de gascrisis dreigen nieuwe investeringen in gaswinning in Nederland volledig stil te vallen. Sinds 2014 zijn die investeringen al teruggelopen van 1,2 miljard euro per jaar naar 600 miljoen euro. Omdat sommige besluiten al eerder zijn genomen wordt er dit jaar nog zo'n 400 tot 500 miljoen euro geïnvesteerd maar volgend jaar dreigt er helemaal niets meer te gebeuren volgens EBN "Met deze gasprijs kan er niet geïnvesteerd worden", zegt Van Hoogstraten tevens voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Gasbedrijven (KNVG).

Omdat de gaskraan in Groningen wordt dichtgedraaid vanwege de aardbevingen, importeert Nederland inmiddels meer gas dan het exporteert. De optelsom van kleinere gasvelden onder het Nederlands deel van de Noordzee wordt de belangrijkste binnenlandse productiebron van aardgas. Volgens EBN zit er nog zo'n 100 tot 200 miljard kubieke meter aardgas in de Noordzeebodem.

Neptune Energy is de grootste producent van gas op zee met 30 platforms en veertig velden op het Nederlands continentaal plat. "Deze historisch lage prijs betekent voor ons bedrijf dat we investeringen in bestaande en nieuwe gasvelden uitstellen of in sommige gevallen zelfs afstellen", zegt Lex de Groot, de directeur van Neptune in Nederland. "We weten wat de gasprijs nu is, we weten niet wat de gasprijs in de toekomst is. Daarnaast is het investeringsklimaat in Nederland minder gunstig dan in Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk vanwege onder meer belastingwetgeving", aldus De Groot.

Omdat Nederland jarenlang eenvoudig enorme hoeveelheden aardgas uit de Groningse bodem kon halen is het, veel meer dan andere landen, afhankelijk geworden van gas. 98 procent van de Nederlandse huizen wordt verwarmd met behulp van aardgas. Als in 2030 volgens afspraken uit het Klimaatakkoord zo'n 1,5 miljoen huizen 'van het gas af' gehaald zijn, blijven er nog steeds 6,5 miljoen huizen over die met behulp van aardgas verwarmd moeten worden.

Van Hoogstraten maakt zich daarom zorgen. "Als het zo doorgaat zijn we straks volledig afhankelijk van gas uit het buitenland." Op dit moment is dat goedkoop en overvloedig beschikbaar maar dat geeft geen garantie voor de toekomst. De vraag is of er over een aantal jaren genoeg gas uit bijvoorbeeld Noorwegen en Rusland beschikbaar is. Bovendien is het om geopolitieke redenen onaantrekkelijk om al te veel afhankelijk te worden van Rusland of andere grootmachten.

EBN en de gasbedrijven hopen dat de Tweede en Eerste Kamer snel instemmen met een wetsvoorstel van minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat waarin de investeringsaftrek voor bedrijven die naar gas in de Noordzee boren, verhoogd wordt van 25 naar 40 procent.