Waarom een Schipholpas zo waardevol is voor criminelen
Bagagemedewerkers die moeiteloos met een kilo cocaïne naar buiten wandelen en onderhoudsmonteurs die vliegtuigen openschroeven om een verborgen lading drugs van boord te halen.
Uit een vandaag gepubliceerd onderzoek blijken grote zorgen over georganiseerde misdaad op Schiphol. De situatie op de luchthaven is volgens het rapport zo alarmerend, dat de veiligheid van werknemers en de luchtvaart in gevaar is.
Criminelen hebben het specifiek gemunt op mensen met een Schipholpas, de toegangspas voor werknemers van de vele bedrijven op de luchthaven. De beveiliging is relatief makkelijk te omzeilen, waardoor ze onopgemerkt bij vliegtuigen, bagage en luchtvracht kunnen komen.
Het rapport doet denken aan een eerder onderzoek naar drugscriminaliteit in de Rotterdamse haven, waar vergelijkbare gebreken werden geconstateerd. Vermoedelijk komt via Schiphol veel minder drugs binnen dan via de haven, de onderzoekers schatten "een factor 10 minder". Toch wordt ook de Schiphol-route door criminelen nog altijd veel gebruikt, behalve nu misschien in coronatijd.
Zicht bewakingscamera's belemmerd
En dus proberen drugssmokkelaars toegang te krijgen tot essentiële plekken in het logistieke proces op de luchthaven. Iemand die kan knoeien met bagagelabels is waardevol, omdat die ervoor kan zorgen dat koffers met drugs op plekken terecht komen waar personeel de buit makkelijker ongezien kan meenemen.
Bagagemedewerkers zijn volgens het rapport van Bureau Beke een van de kwetsbaarste groepen. In de bagagekelders werken veel uitzendkrachten, de lonen zijn laag en het werk is zwaar. Dat maakt een aanbod van criminelen om wat bij te verdienen aanlokkelijk.
Het toezicht op de bagage-afdelingen is beperkt. Het valt niet op als een koffer even apart wordt gezet, om iets verderop de drugs eruit te halen. Soms wordt het zicht vanuit bewakingscamera's expres met een stapel bagage belemmerd.
Omdat werknemers mobiele telefoons mee mogen nemen, kunnen ze eenvoudig worden ingeseind welke koffers ze moeten hebben. Diensten ruilen is heel gebruikelijk, zodat het 'uithaalmoment' goed kan worden getimed.
In de kelders heerst er een zwijgcultuur, stellen de onderzoekers. Wie niet de andere kant op kijkt, krijgt het zwaar te verduren. Het is volgens de onderzoekers zelfs voorgekomen dat er expres een ongeval werd veroorzaakt om mensen het zwijgen op te leggen.
Ruikt iemand onraad, dan wordt er gewaarschuwd. "Er wordt bijvoorbeeld gefloten, getoeterd of gedraaid aan de volumeknop van de radio om het vreemde of ongewenste bezoek aan te kondigen", aldus het rapport.
Controle op tassen en kluisjes van medewerkers is er amper. Ze wandelen eenvoudig met de cocaïne naar buiten. Een kilo 'uithalen' brengt volgens het onderzoek al gauw 750 euro in het laatje.
Een andere manier is de drugs meegeven aan bijvoorbeeld cateraars, schoonmakers of iemand die de koffieautomaat bijvult. Ook zij worden amper gecontroleerd als ze Schiphol verlaten.
'Ideale loopjongens'
Op het vliegveld zijn alleen al honderd schoonmaakbedrijven actief. Sommige mensen werken voor meerdere bedrijven, met als gevolg dat ze op veel plekken op Schiphol mogen komen. Dat maakt hen volgens de onderzoekers tot "ideale criminele loopjongens".
Dat er weinig concrete signalen zijn over criminelen in de schoonmaakbranche, is volgens de onderzoekers geen geruststelling. "Dit stemt eerder bezorgd, met het oog op de zwijgcultuur in de branche."
Volgens kenners nemen criminelen ook steeds meer de tijd om zich voor te bereiden op een goede 'smokkellijn'. Ze zetten doodgewone bedrijfjes op en wachten soms lang voor ze beginnen met drugssmokkel om geen argwaan te wekken.
Waar nodig wordt er ook flink geïnvesteerd. Zo vertelde de leverancier van scanapparatuur aan de douane dat hun meest geavanceerde apparaat was verkocht aan een obscuur bedrijf in Zuid-Amerika. Het vermoeden is dat drugsorganisaties de beste en duurste spullen kopen om hun smokkeltechnieken te testen.
Ook in de manier van smokkelen zijn criminelen buitengewoon inventief. Cocaïne wordt weggewerkt in kleren van passagiers, verstopt in de steeltjes van bloemen of verborgen in containers met dubbele bodems.
Cruijff-logica leert: 'Als je niet kijkt, zie je het ook niet'.
Drugs worden ook verstopt in vliegtuigen zelf, zoals onder roosters, toiletten of onder de vloer van het ruim van het vliegtuig. De buit wordt dan op Schiphol weggehaald door onderhoudsmedewerkers.
Er zijn zelfs pakketten gevonden aan de bedrading, in de vliegtuigvleugel of bij de brandstoftank. "Dit soort zendingen zijn een grote zorg van de KLM, omdat ze de vliegveiligheid in gevaar kunnen brengen. De pakketten kunnen namelijk cruciale onderdelen van het vliegtuig raken."
Om niet op te vallen, worden de drugs niet altijd meteen van boord gehaald. Zoals bij een partij die meekwam op een toestel uit Suriname, een land dat aangemerkt staat als 'hoog risico' voor drugssmokkel.
"In plaats daarvan lieten de uithalers het vliegtuig vertrekken naar Japan, om bij terugkeer de zending uit te laden", beschrijft het rapport. "Schiphol heeft namelijk beperkte controles op vluchten uit Japan."
Zorgen hebben de onderzoekers ook om Schiphol-Oost, een gebied dat zij beschrijven als "een grote blinde vlek". Er zitten dubieuze bedrijfjes, waarvan niemand weet wat er precies gebeurt.
Hier vertrekken ook de privévliegtuigen, waarin je relatief makkelijk geld en drugs kunt meenemen. De meeste energie wordt gestoken in het onderscheppen van drugs die naar Nederland wordt gesmokkeld. Maar op wat ons land uit gaat, is veel minder zicht. Ook al is er maar één geval bekend van een groep die in een privéjet xtc-pillen het land uit smokkelde, het zou volgens het rapport zomaar vaker kunnen gebeuren.
"Bij gebrek aan concrete zaken wordt geen prioriteit gegeven aan toezicht, controle en handhaving op Schiphol-Oost, waardoor er ook nauwelijks criminaliteit in beeld kan komen. Cruijff-logica leert: 'Als je niet kijkt, zie je het ook niet'."
