Juist nu de wereld wegkijkt, breidt China zijn macht in Hongkong uit

• Denise Overkleeft

Hongkonger Wong Yik Mo wist woensdag niet wat hij hoorde. De regering van Hongkong, onder leiding van Carrie Lam, maakte bekend dat ze vijf belangrijke bestuurders zou vervangen, met goedkeuring van de Chinese regering in Peking.

Volgens Lam zijn de nieuwe bestuurders nodig om de wederopbouw van de economie na de coronacrisis in goede banen te leiden. De vervanging zou geen politieke motivering hebben. "Maar dat is helemaal niet logisch", vertelt Mo aan de telefoon. "Natuurlijk is dit een politieke actie van Peking."

Afgelopen najaar ging Mo als een van de organisatoren van de grootschalige protesten bijna dagelijks de straat op, juist om te demonstreren tegen zulke ontwikkelingen. Maar sinds er door het coronavirus een samenscholingsverbod geldt, moeten de demonstranten van toen met lede ogen aanzien hoe de regering in Peking zijn greep op de stad verstevigt. "Die demonstraties waren de enige manier om onze stem laten te laten horen", zegt Mo. "Hier in Hongkong, maar ook in de rest van de wereld."

Eind november, toen er hevig gedemonstreerd werd, legde NOS op 3 uit wat er allemaal aan de hand is in de stad:

Het vervangen van bestuurders is niet de eerste ontwikkeling die wijst op een machtsverschuiving in Hongkong. Vorig weekend werden zeker veertien prominente tegenstanders van de regering in Peking opgepakt, onder wie de 81-jarige oprichter van de Democratische Partij. Ze worden beschuldigd van het organiseren van of deelname aan een of meerdere demonstraties vorig jaar, die in Hongkong als illegaal zijn bestempeld.

Daarnaast broedt het bestuur onder invloed van Peking op een reeks nieuwe veiligheidswetten, die in de praktijk de vrijheid van meningsuiting van Hongkongers flink zouden inperken. Die wetten zouden al veel eerder ingevoerd worden, maar door massale demonstraties in 2003 werden ze op de lange baan geschoven. Nu zijn de plannen weer van stal gehaald. "Nu de wereld wordt beziggehouden door het coronavirus, ziet China zijn kans schoon om de pro-democratische beweging definitief de mond te snoeren", merkt NOS-correspondent Garrie van Pinxteren.

Zonder de mogelijkheid om te demonstreren, heeft Wong Yik Mo zijn hoop gesteld op de rest van de wereld. "Wereldleiders hebben de macht om druk te zetten op de regering van Hongkong. Dat heeft ons al vaker beschermd tegen de lange arm van China."

Maar de internationale actie waar Mo zo op hoopt, blijft tot dusver uit, merkt Van Pinxteren. "Je zou verwachten dat de Chinese acties in Hongkong bijvoorbeeld bij de Verenigde Staten veel verzet zouden oproepen", zegt ze. Het coronavirus steekt daar een stokje voor. "Er is wel gereageerd, maar niet met concrete acties. Zo heeft de VS geen sancties ingesteld."

Verkiezingen in september

Volgens Van Pinxteren sorteert China nu al voor op de parlementsverkiezingen in Hongkong, die gepland staan voor september. "De ogen zijn elders op gericht, dus ze moeten en kunnen hun probleem nu aanpakken voordat de pro-democraten dan de macht pakken", legt ze uit. Peking wil voorkomen dat pro-democratische partijen in september een enorme winst behalen, zoals al gebeurde bij de districtsverkiezingen in november.

In die context passen volgens Van Pinxteren ook de arrestaties van vorige week en de eventuele invoering van nieuwe veiligheidswetten. "Daardoor zou het kunnen dat veel pro-democratische kandidaten zich niet kandidaat kunnen stellen. Ofwel omdat ze veroordeeld zijn, ofwel omdat ze als staatsgevaarlijke elementen niet verkiesbaar mogen zijn."

Monoloog

Demonstrant Wong Yik Mo heeft de hoop op een overwinning voor de Democratische Partij in september nog niet opgegeven. "Wij geloven in verkiezingen. Als de pro-democraten straks heel veel zetels behalen, leidt China gezichtsverlies."

Toch wordt het, met alles wat er in Hongkong gebeurt, ook voor hem steeds lastiger om zijn optimisme te bewaren. "Zelfs de meest vreedzame demonstranten worden gearresteerd. Met een rechtssysteem en een dialoog kun je dingen veranderen. Maar wij hebben hier een monoloog. We verliezen langzaam onze hoop."