Kortere zomervakantie? Langere schooldagen? Scholen denken na over adviezen

Zomerscholen, een ingekorte zomervakantie en verlengde schooldagen komend schooljaar. Het zijn een paar ideeën van de Onderwijsraad om onderwijsachterstanden in te lopen als scholen ook na de meivakantie dichtblijven. De scholen zelf zijn niet over alle plannen even enthousiast.

Dat er onderwijsachterstanden zijn, lijdt geen twijfel. Bij de Da Costa School Kanaleneiland in Utrecht, een basisschool met veel leerlingen uit kansarme gezinnen, waren die achterstanden er al vóór de coronacrisis. Er lag een plan om die achterstand aan te pakken, vertelt directeur Yucel Aydemir. Met extra aandacht voor de hoofdvakken, taal en rekenen. "En toen kwam de coronacrisis. De eerste vier weken hebben we huiswerk op papier gegeven. Toen bleek dat het langer ging duren, zijn we overgegaan op digitaal onderwijs."

Maar dat ging bepaald niet zonder problemen. Aydemir kwam erachter dat veel ouders geen laptop hebben, of zelfs geen internet. "Om een voorbeeld te noemen, een gezin woont op een flatje met vier kinderen en heeft één iPad, dan weet wel hoe laat het is. We zijn de afgelopen weken alleen maar bezig geweest die problemen op te lossen. En in die tijd loopt de achterstand alleen maar verder op. Ik maak me echt ernstig zorgen over scholen zoals die van ons."

De school denkt nu na over lesgeven in hele kleine groepjes waarbij de leerlingen goed afstand van elkaar kunnen houden. "Maar dat kan alleen bij de bovenbouw. Bij groep 1 tot en met 4 is dat toch lastig te handhaven."

Basisschool 't Talent in Schijndel gaat op creatieve wijze om met de strenge regels van het RIVM. Ze zijn vandaag al begonnen met zo'n soort anderhalve meter-onderwijs.

Over de schoolvakantie heeft de Da Costa School Kanaleneiland nog geen besluit genomen. Er wordt voorzichtig nagedacht over het verlengen van de lesdagen van komend schooljaar met een half uur. Maar om het probleem echt aan te pakken is er extra geld nodig, zegt Aydemir, om onderwijs in kleinere groepen te kunnen geven en meer leerkrachten aan te trekken.

Dat de schoolsluiting vooral voor kansarme leerlingen slecht uitpakt, ziet Sara Geven ook. Ze is onderwijssocioloog aan de UvA. "Hoe langer dit duurt, hoe groter de verschillen oplopen tussen leerlingen. De een krijgt meer ondersteuning thuis dan de ander."

Volgens Geven geeft de Onderwijsraad goede adviezen, zoals de nadruk op extra aandacht voor leerlingen in een onveilige thuissituatie, maar het vinden van concrete oplossingen is soms lastig. "Het is duidelijk dat sommige leerlingen extra aandacht nodig hebben, maar hoe doe je dat dan? Er is al jaren een gebrek aan mankracht. Je kunt niet zomaar iedereen voor de klas zetten."

En sommige oplossingen, zoals het inkorten van de zomervakantie, vallen ronduit slecht bij sommige leraren. Begrijpelijk, zegt Geven. "Ze werken zich helemaal kapot. Het is al supermoeilijk om de lessen van de ene op de andere dag digitaal te maken en het contact te blijven houden met de leerlingen, en dan zouden ze ook nog eens een kortere zomervakantie krijgen."

Bij het Bernardinuscollege in Heerlen, een scholengemeenschap voor havo, atheneum en gymnasium, is een besluit over de zomervakantie of verlengde schooldagen nog ver weg. Dat beslist de Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg waar de school met zes andere scholen onder valt. "Maar we denken er natuurlijk wel over mee", zegt Peter-Paul Lenssen, onderwijsdirecteur Havo. "Je wilt kinderen bijvoorbeeld straks niet tot 18 uur op school zetten, lijkt mij persoonlijk."

De scholengemeenschap heeft het onderwijs op afstand snel op poten gezet toen de scholen dicht gingen. Met studiecoaches, veel contact met leerlingen en wekelijkse belrondes met ouders om te vragen hoe het gaat. Een paar leerlingen in een moeilijke thuissituatie, krijgen les op een speciale locatie waar ze extra begeleiding krijgen.

De school gaat kijken of dit jaar dezelfde bevorderingsnormen worden gehanteerd als andere jaren, zegt Lenssen, want ook op de Heerlense scholengemeenschap veroorzaakt het thuisonderwijs verschillen. "Misschien dat de een na de zomer nog wat extra moet doen aan een bepaald onderdeel, terwijl andere leerlingen juist vooruit zijn."

Hij wijst er tegelijkertijd op dat scholen niet alleen moeten kijken naar eventuele achterstanden. "In Nederland zijn we vaak gericht op de kwalitatieve kant: welke cijfers worden er gehaald? Terwijl je vooral nu ook op de zachte kant moet letten. Voelen de leerlingen zich nog goed? Zijn ze nog betrokken bij het onderwijs?"

Daarom houdt de school zoveel mogelijk contact met de scholieren en is er af en toe een 'sfeeractie'. "We hebben pas nog een audio opgenomen met de stemmen van leraren en muziek om de eindexamenleerlingen een hart onder de riem te steken."