'Een mondkapje verplichten is niet zinvol, zelfs niet als er genoeg zijn'

• Etienne Verschuren

  redacteur Online

Sinds gisteren adviseert de Duitse regering inwoners een mondkapje te dragen in winkels en het openbaar vervoer, en ook in België wordt een advies overwogen.

Het Nederlandse kabinet gaat daar vooralsnog niet in mee en raadt het gebruik van mondkapjes niet aan. Dat roept vragen op bij veel Nederlanders. Zij vragen zich af: kunnen we niet beter het zekere voor het onzekere nemen?

"Ik sta volledig achter het Nederlandse beleid", zegt Tessa Lauret, deskundige infectiepreventie in Amsterdam UMC. "De druppels die door hoesten en niezen worden verspreid, blijven niet in de lucht hangen maar komen 1,5 meter verder op de grond terecht. Daarom is het voldoende om je aan die afstand te houden."

Ook Andreas Voss, hoogleraar infectiepreventie in het Radboudumc, ziet niet veel in het massaal dragen van mondkapjes. "Ieder land heeft zijn eigen beleid en de wetenschap is verdeeld over de effectiviteit van een verplichting. Ik vind dat de Nederlandse overheid niet iets moet opleggen aan de hele bevolking, terwijl maar een klein deel met iets rondloopt wat ze kunnen doorgeven."

Er is in Nederland een groot tekort aan mondmaskers en de goede exemplaren gaan naar de zorg. Daarom beginnen mensen ze nu zelf te maken en in sommige gevallen te verkopen. Volgens Lauret is dat niet verstandig. "Je ziet allerlei initiatieven ontstaan. Dat mensen zelf mondkapjes gaan naaien of een sjaal voor hun mond doen. Maar daar kan het virus gewoon doorheen. Je denkt dat het veiliger is, maar dat is niet zo."

Coupeuse Helena Boomsma wil ondanks die bezwaren toch graag iets doen en naait zelf mondkapjes.

Zelfs als er genoeg goede mondkapjes zouden zijn voor iedereen, ziet ze er weinig in. "De kans bestaat dat mensen ze verkeerd gebruiken. Zorgpersoneel krijgt daarvoor een speciale training, maar dat geldt niet voor iedereen." Net als Van Dissel wijst ze op het gevaar van schijnveiligheid. "Dat mensen zich niet meer houden aan de afstand of dat ze naar buiten gaan met ziekteverschijnselen. Als mensen met klachten de bestaande regels volgen en gewoon thuisblijven, is er geen probleem."

Een uitzondering geldt volgens Lauret voor zorginstellingen, waar het niet mogelijk is om afstand te houden. "Daar is het gebruik van goede maskers wel belangrijk." Ze is geen voorstander van het Duitse model, waar het dragen van mondmaskers ook op andere drukke plekken wordt geadviseerd, zoals in het openbaar vervoer. "De kans bestaat dat mensen dan te dicht bij elkaar gaan zitten. Ik zie liever dat we nadenken over hoe we die plekken zo kunnen inrichten dat de 1,5 meter afstand kan worden bewaard."

"Je moet de mondkapjes bewaren voor de plaatsen waar ze het hardst nodig zijn, de zorginstellingen", zegt ook Voss, die merkt dat zelfs aan ziekenhuizen maskers worden aangeboden die niet goed werken. "Er zijn veel slechte mondkapjes in omloop. Er worden door particulieren aan het ziekenhuis kapjes aangeboden die net zo effectief zijn als een zakdoek."

Bekijk hier welke verschillen er zijn tussen de maskers die worden gebruikt:

Toch kan het dragen van een mondkapje volgens RIVM-directeur Van Dissel ook nuttig zijn bij de zogenoemde exitstrategie, de manier waarop Nederland uit de crisis wil komen. Als de maatregelen straks worden versoepeld, kunnen mondkapjes volgens Van Dissel mogelijk worden gebruikt door bijvoorbeeld contactberoepen, zoals kappers.

Lauret ziet het niet als de belangrijkste maatregel: "Ik denk dat het grootste risico wordt weggenomen door de bestaande maatregelen. Het toevoegen van het masker speelt in op het veel kleinere risico dat iemand met klachten naar buiten gaat en dan binnen 1,5 meter van een ander komt. Ik denk dat de 1,5 meter afstand echt de belangrijkste maatregel blijft."