Verplaatsing Olympische Spelen: afstel niet uniek, uitstel is zonder precedent
De Olympische Spelen van Tokio worden niet dit jaar gehouden, maar uiterlijk in de zomer van 2021. Dat maakte het Internationaal Olympisch Comité (IOC) officieel bekend na telefonisch topoverleg tussen de Japanse premier Shinzo Abe en IOC-baas Thomas Bach. Vanwege de wereldwijde coronacrisis kunnen de Spelen niet zoals gepland komende zomer worden gehouden.
De nieuwe data van de Spelen zijn nog niet bekend. Het grootste sportevenement ter wereld wordt volgens het IOC in ieder geval niet in 2020 gehouden.
Een verstrekkend besluit, zonder precedent: uitstel is uniek, afstel is dat niet.
Sinds de eerste moderne Olympische Spelen in 1896 is het drie keer voorgekomen dat het vierjaarlijkse sportevenement helemaal geen doorgang kon vinden. De Eerste en Tweede Wereldoorlog leidden in 1916, 1940 en 1944 tot afstel. In 1980 en 1984 gingen de Zomerspelen weliswaar door, maar niet voltallig. De Koude Oorlog leidde tot boycots vanuit beide kampen.
Geen Spelen in Berlijn
Op 4 juli 1912 werden de Olympische Spelen van de VI Olympiade toegewezen aan Berlijn, dat zich met Amsterdam, Brussel, Alexandrië, Boedapest en Cleveland kandidaat had gesteld voor de Spelen van 1916. Onder het gebulder van de kanonnen en met miljoenen doden in de loopgraven verstomde de oproep tot internationale verbroedering op een sportfestijn.
De grondlegger van de moderne Spelen, baron De Coubertin, trok zijn conclusies. Hij verhuisde, toen de Duitsers in de buitenwijken van Parijs stonden, het hoofdkwartier van het IOC op 10 april 1915 naar Lausanne in het neutrale Zwitserland. Daar zetelt het nu nog altijd. Berlijn zou de Spelen twintig later alsnog huisvesten: de roemruchte nazi-Spelen van 1936.
Het zou de grootste historische vergissing van het IOC ooit blijken te zijn. Daarbij moet worden aangetekend dat die Spelen al op 13 mei 1931 werden toegekend. Duitsland stond toen, op papier, nog onder de wankele leiding van de Duitse centrumpartij van rijkskanselier Heinrich Brüning. Dat de Spelen door de nazi's zouden worden misbruikt ter meerdere eer en glorie van het Derde Rijk, kon toen nog niet worden bevroed.
De gruwelen van de Tweede Wereldoorlog zetten een streep door de Spelen van Olympiade XII (1940) en XIII (1944). De OS van 1940 waren oorspronkelijk toegekend aan Tokio. Japan, dat sinds 1937 met China was verwikkeld in de tweede Chinees-Japanse oorlog, trok zich op 16 juli 1938 terug. De Spelen werden nog 'verhuisd' naar het Finse Helsinki, maar niet veel later zou ook het oorlogsgeweld in Europa losbarsten.
Eerste Spelen in communistisch land
De Sovjet-Unie kreeg in 1974 de Spelen van de XXII Olympiade van 1980 toebedeeld. Het zouden de eerste Spelen worden in een communistisch land. Een bewuste keuze van het IOC, juist om de universaliteit en het a-politieke karakter van de Spelen te benadrukken.
De inval van de Russen in Afghanistan in 1978 was voor de Verenigde Staten aanleiding de Spelen te boycotten, een voorbeeld dat werd gevolgd door 55 andere landen. Uiteindelijk deden er in Moskou 80 landen mee, waaronder Nederland.
Premier Dries van Agt was weliswaar groot voorstander van een boycot, maar hij vond weinig gehoor bij de sportbonden.
De Oostbloklanden, met uitzondering van Roemenië, besloten op hun beurt de Olympische Spelen van 1984 in Los Angeles te mijden. Formeel omdat de veiligheid van de atleten in de VS niet gewaarborgd zou zijn en vanwege de vermeende hetze van de Amerikaanse overheid tegen de Sovjet-Unie.
