Coronavirus, feiten en fabels: dit zijn antwoorden op jullie vragen

In de extra NOS-uitzending Het coronavirus, feiten en fabels werden door diverse experts kijkersvragen beantwoord over het virus en de maatregelen om het te bestrijden. In dit artikel herhalen we de antwoorden die de experts gaven op veelgestelde vragen.

Wanneer moet ik de dokter bellen?

Anne Wensing, viroloog in het UMC Utrecht: "Je moet de dokter bellen als je je serieus zorgen maakt over je gezondheid. Bedenk voor het bellen goed: kan ik gewoon uitzieken of heb ik écht de dokter nodig?"

Wanneer kan ik andere mensen besmetten?

Over het algemeen geldt: hoe zieker, hoe besmettelijker. Dus als je nauwelijks symptomen hebt, is de kans klein dat je het virus hebt en dat je iemand besmet.

Kunnen opa's en oma's nog wel op de kleinkinderen passen?

Voorlopig is dat niet verstandig. Ouderen behoren tot de risicogroep en zij moeten elk risico op besmetting vermijden.

Is het nog verstandig om met het vliegtuig op vakantie te gaan?

Ja. Zolang er geen aangepast reisadvies geldt voor het land van bestemming, kun je gewoon op vakantie. Ook de airconditioning in vliegtuigen vormt geen extra risico.

"De lucht wordt goed gezuiverd," zegt Sjaak de Gouw, directeur GGD Hollands Midden:

Kan ik naar een sauna of zwembad?

Nee. Zwembaden en sauna's zijn gesloten sinds zondagavond 15 maart voor een periode van drie weken.

Kan ik nog wel naar de sportschool/yogales?

Nee, ook sportscholen zijn sinds 15 maart gesloten.

Ik geef een feestje, kan dit doorgaan?

In de uitzending zeiden deskundigen van wel, mits er minder dan 100 mensen komen. Maar de Federatie Medisch Specialisten gaat verder, die adviseert om niet meer naar feestjes te gaan en je helemaal te onthouden van sociale contacten.

Kunnen kinderen het coronavirus overdragen op anderen?

Ja, maar het is niet erg waarschijnlijk dat het gebeurt. Over het algemeen geldt: de kans dat kinderen het virus krijgen is kleiner dan bij volwassen, en als ze het krijgen, zijn de symptomen minder hevig. Hierdoor zijn ze ook minder besmettelijk. De Gouw: "De kans op besmetting bij én van kinderen is nagenoeg nihil, ook op scholen. Zeker als ouders de regels opvolgen en kinderen die wel snotteren, thuishouden." Overigens plaatst de Federatie Medisch Specialisten daar vraagtekens bij, die denkt dat nog onvoldoende is aangetoond dat kinderen minder besmettelijk zijn.

Zijn er nog voldoende IC-bedden beschikbaar?

Ja. Er zijn 1150 bedden beschikbaar, waarvan er tot op heden altijd 200 tot 250 vrij zijn. Diederik Gommers van de Vereniging voor Intensive Care: "Het is vooral druk in Noord-Brabant, maar er is nog veel plek in de rest van Nederland. We zijn echt in control. We komen nooit in de situatie zoals in Italië, waar artsen moeten kiezen wie ze wel en niet behandelen."

Komen we nog van het virus af?

Lopen patiënten met astma en copd extra risico?

Absoluut. Diederik Gommers: "Als je longen al zijn aangedaan door een andere ziekte en je krijgt daar bovenop het virus, is dat inderdaad een extra risico." Ook Menno van der Eerden, longarts in het Erasmus MC, zei eerder al dat symptomen zich heviger kunnen uiten bij longpatiënten. Hij benadrukte wél dat het niet bewezen is dat longpatienten vatbaarder zijn voor het virus. "Van alle mensen die besmet zijn met het nieuwe coronavirus had de helft ook nog een andere onderliggende ziekte. Slechts 1 procent daarvan had een longaandoening."

Zijn rokers vatbaarder voor het virus dan niet-rokers?

Ja. Er zijn sterke aanwijzingen dat rokers vatbaarder zijn voor het coronavirus dan niet-rokers. Dat wil zeggen dat zij sneller besmet raken. En zij hebben een hogere kans op erge symptomen en overlijden. Daarnaast weten we dat rokers een slechtere longfunctie hebben. Daardoor zijn ze vatbaarder voor longontsteking en kunnen zij longproblemen minder goed opvangen dan niet-rokers.

Wordt er gedacht aan het bouwen van noodhospitalen?

Nee. Er is voorlopig nog genoeg capaciteit in de bestaande ziekenhuizen. Bovendien hebben we al een militair noodhospitaal in Utrecht dat in tijden van nood gebruikt kan worden. Gommers verwacht niet dat het zover komt. "Het verplaatsen van patiënten naar Utrecht vanuit heel Nederland zou onnodige risico's met zich meebrengen."

Ik word binnenkort geopereerd, kan dat nog wel doorgaan?

Dat is per ziekenhuis verschillend, en kan elke dag veranderen. In Noord-Brabant geldt in alle ziekenhuizen code rood en veel ziekenhuizen buiten Brabant overwegen dat over te nemen. Dat wil zeggen dat zij alle niet-spoedeisende operaties kunnen uitstellen.

Ik kan niet op vakantie, krijg ik mijn geld terug als ik annuleer?

Hoogstwaarschijnlijk niet. De annuleringsverzekering richt zich doorgaans alleen op risico's van de verzekerde zelf en zijn directe omgeving (je wordt ziek of één van je ouders overlijdt), meldt het Verbond van Verzekeraars op een speciale coronapagina. "Wat er op je bestemming gebeurt, vormt dus meestal geen geldige reden om te mogen annuleren." Brancheorganisatie ANVR deelt die mening, directeur Frank Oostdam: "Er bestaat geen recht om kosteloos te annuleren, omdat dit buiten de invloedsfeer van reisorganisaties valt. Het is een kwestie van overmacht en in dat soort situaties moeten beide partijen risico's en kosten delen."

Ik heb zwakke longen en mijn baas wil dat ik doorwerk, mag dat?

Nee. Hermine Voûte, advocaat arbeidsrecht: "Werknemers moeten zich houden aan de richtlijnen van het RIVM, en met zwakke longen behoor je tot de groep kwetsbaren."

Hoe zit het met ZZP'ers en freelancers, krijgen zij gewoon doorbetaald als ze thuis moeten blijven?

Voûte: "Dat hangt volledig af van wat zzp'er en opdrachtgever met elkaar hebben afgesproken. Maar als er niets beschreven staat, dan moet de opdrachtgever gewoon doorbetalen."

Pakketjes uit China, komen die nog aan?

De hele uitzending Het coronavirus, feiten en fabels terugkijken? Dat kan via NPO Start of hier: