Een bloedrode dag op de beurs, wat gaan we daarvan merken?
Paniek op de beurzen vandaag. De Amsterdamse AEX opende vanochtend, net als veel Europese beurzen, drastisch lager en sloot op 7,7 procent verlies. En de olieprijs kelderde omdat Saudi-Arabië de oliekraan wagenwijd openzette. Wat is er aan de hand? En wat gaan gewone burgers ervan merken?
"Het is een bloedrode dag en het houdt ook niet zomaar op", zegt Jos Versteeg, analist van InsingerGillissen. Ook oud-topman van Robeco, Jaap van Duijn, is somber. "We zien de angst voor de waarschijnlijkheid dat de wereld in een nieuwe recessie gaat belanden."
Waarom dalen de beurzen zo hard?
"We zitten met twee problemen tegelijk", zegt analist Versteeg. "Er is paniek om het coronavirus, en daar komt nu bij dat Saudi-Arabië de oliekraan openzet. Hierdoor hebben we te maken met de meest extreme olieprijsdaling in bijna dertig jaar." Veel banken en beleggers, ook Nederlandse, hebben geld geïnvesteerd in de olie-industrie. En voor die investeringen wordt nu gevreesd.
Van Duijn wijst op de timing van de problemen met het coronavirus én de olieprijs. "Al twee jaar stagneert de wereldhandel en daar komt nu deze klap overheen. Er is minder aanbod, door de sterke beperkingen en invoer uit China, en er is minder vraag van consumenten."
"De daling van vandaag laat vooral de onzekerheid zien die is ontstaan door Corona. Verder weerspiegelt het een reële ontwikkeling omdat de aanvoer vanuit China stopt en met name de bedrijven in de energiesector, zoals de oliebedrijven, heel zwaar getroffen worden", zegt hoogleraar Dirk Bezemer van de Rijksuniversiteit Groningen.
Wat gaan burgers ervan merken?
"Het zal een grote klap zijn voor het bedrijfsleven, maar in zekere mate ook voor de burger", denkt Bezemer. "Aan vlees en zuivel hebben we waarschijnlijk geen gebrek, maar er zullen wel bepaalde tekorten aan producten komen. Wat belangrijk is, is dat er goed gecommuniceerd gaat worden vanuit de overheid en dat de bevolking rustig blijft en niet gaat hamsteren."
Jochen Mierau, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en wetenschappelijk directeur van de Aletta Jacobs School of Public Health, denkt dat het met de Nederlandse gezondheidszorg wel goed zit. "Ons zorgsysteem zit goed in elkaar. Het zal wel meer onder druk komen te staan, maar dat kan het aan." In de Verenigde Staten zullen ze, omdat de gezondheidszorg niet voor iedereen even goed toegankelijk is, volgens hem op de lange termijn veel meer last van corona gaan ondervinden.
"We moeten vooral niet in paniek raken en stoppen met elkaar ontmoeten", vindt professor Jan Luiten van Zanden van de Universiteit Utrecht. Mierau roept vooral de overheid op om "snel en hard te reageren en bedrijven en mensen te helpen die gevolgen gaan ondervinden van een mogelijke crisis."
Een klein lichtpuntje: door de lage olieprijs wordt brandstof aan de pomp goedkoper. Maar dat is dan ook meteen het enige financiële voordeel.
Hoe uniek is deze crisis?
"In het kapitalisme hebben crises twee regelmatigheden", zegt Van Zanden. "De een is dat we eens in de tien jaar een crisis hebben, de ander is dat elke crisis weer uniek is en andere oorzaken en gevolgen hebben dan die daarvoor. Deze crisis bevat tot nu toe beide regelmatigheden."
Bezemer ziet weinig vergelijking met eerdere crises. "Het is qua oorzaken en gevolg niet te vergelijken met de oliecrises uit de jaren '70. De omvang van de SARS-epidemie in 2002-2003 en de Mexicaanse griep in 2009-2010 waren te klein om echt van invloed te zijn op de wereldeconomie. Qua omvang lijkt Corona meer op de Spaanse griep van 1918-1920, maar toen bestond de wereldeconomie nog niet uit zo'n geglobaliseerde productieketen."
Hoe herken je het coronavirus? Dat zie je in deze video:
Bij elke crisis zit de economie dus weer anders in elkaar. Van Zanden maakt zich zorgen, omdat volgens hem de hoogconjunctuur te lang heeft geduurd. "De economie is te lang kunstmatig in stand gehouden door de lage rentes. Dat betekent enerzijds dat de crisis daardoor harder zal toeslaan, en anderzijds dat de middelen van monetair beleid, zoals het verlagen van de rente om de economie te stimuleren, nu maar in beperkte mate mogelijk zijn." Ook is volgens Van Zanden de schuldenproblematiek, de oorzaak van de kredietcrisis in 2007, onvoldoende aangepakt.
Hoe gaat het verder?
Analist Versteeg verwacht dat de verliezen in eerste instantie aanhouden. Een stijging van de olieprijs laat volgens de analist van InsingerGillisen nog wel even op zich wachten. "Ik verwacht dat de oliemarkt over een paar maanden weer hersteld zal zijn."
De impact van het virus is veel minder goed te voorzien, zegt Van Duijn. "Je kunt het coronavirus wel bestrijden met een vaccin, maar niet met een rente van nul procent."
