Meer vaste klanten voor voedselbank: 'We willen geen structurele oplossing zijn'

Pakketten van de voedselbank zijn bedoeld als tijdelijke noodhulp, maar een groeiende groep Nederlanders doet steeds langer een beroep op die hulp. Afgelopen jaar waren 13.000 mensen meer dan drie jaar klant bij de voedselbank.

Dat is 15 procent van het totale klantenbestand. Ter vergelijking: vijf jaar geleden was nog maar 5 procent van alle klanten langer dan drie jaar afhankelijk van voedselpakketten.

"In principe is hulp van de voedselbank gekoppeld aan het traject van schuldhulpverlening. Dat duurt drie jaar", vertelt Pien de Ruig, bestuurslid van de Vereniging van Nederlandse Voedselbanken.

In theorie zouden klanten daarna weer op eigen benen moeten kunnen staan, zonder voedselhulp, maar elke lokale voedselbank mag zelf besluiten om klanten langer voedselpakketten te geven.

Ouderen en chronisch zieken

Wilhelmien Verest is bij de Voedselbank Eindhoven verantwoordelijk voor de intake van nieuwe en bestaande klanten. "We toetsen ieder half jaar of mensen nog aanspraak mogen maken op onze hulp", zegt Verest. "Steeds vaker zien we geen verbetering in de financiële situatie. Het gaat dan vaak om oudere, chronisch zieke of invalide klanten. Die laten we dan toch maar toe."

Zo zijn Jan en Astrid van der Meijden (79 en 72 jaar) al meer dan drie jaar klant bij de Voedselbank Eindhoven. "Ik schaamde me rot dat ik mijn gezin niet meer kon onderhouden", zegt Jan van der Meijden. "Mede door de ziekte van mijn vrouw konden we er financieel niet meer uitkomen."

Toen Jan stopte met werken moest het echtpaar het maandelijks met gemiddeld 850 euro minder doen:

Het echtpaar wil hun ervaring graag delen. Jan van der Meijden: "Ik hoop te bereiken dat mensen zoals wij over hun schaamtegevoel heenstappen en gebruik gaan maken van de dingen waar ze recht op hebben. Ga erachteraan, kijk wie je kan helpen. Die voorzieningen zijn er niet voor niets."

"Over schaamtegevoel heenstappen"

Hij snapt niet dat de regering durft te zeggen dat het zo goed gaat met de economie. "Terwijl mensen aan de onderkant van de maatschappij steeds meer gebruik moeten maken van bijvoorbeeld een voedselbank. Onvoorstelbaar dat dat in een land als Nederland gebeurt."

Dat de voedselbank meer structurele klanten krijgt, is verrassend, zegt Stella Hoff, armoede-onderzoeker bij het Sociaal en Cultureel Planbureau. "Er is al vijf jaar economische bloei in Nederland. En dus daalt de armoede", zegt ze. Maar niet iedereen profiteert.

Hoff: "Er is een groep die achterblijft en waar de armoede dieper wordt. Mensen die nu arm zijn, hebben een inkomen dat een stuk verder onder de armoedegrens ligt dan een paar jaar geleden."

Ook lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht Nadja Jungman ziet een groep die klem zit tussen steeds hogere vaste lasten en inkomens die niet meestijgen.

"De feitelijke werkelijkheid wijkt bij hen af van de papieren werkelijkheid van koopkrachtplaatjes. Voor de koopkracht worden normen en gemiddeldes gebruikt. Maar door de aanhoudende krapte op de huizenmarkt is het bijvoorbeeld moeilijker om huizen te vinden die verhuurd worden voor de normhuur die gebruikt wordt voor koopkrachtberekeningen."

Geen noodhulp meer

En dus is deze groep vaker op de voedselbank aangewezen, terwijl het in plaatjes van beleidsmakers lijkt alsof alles goed geregeld is. Dat is een zorgelijke ontwikkeling volgens de voedselbanken.

"We willen geen structurele oplossing zijn voor een maatschappelijk probleem", zegt bestuurslid Pien De Ruig. "Op een gegeven moment kun je niet meer spreken van noodhulp." De landelijke koepel van voedselbanken moet dit voorjaar bedenken hoe ze wil omgaan met de voortdurende groei van klanten zonder uitzicht op financiële verbeteringen.

"Een gewetensvraag", zegt lector Jungmann. "Ze dienen als noodhulp, maar zullen hulpbehoevenden die langdurige hulp nodig hebben niet graag wegsturen. Eigenlijk staat de voedselbank met de rug tegen de muur. De echte oplossing ligt bij de overheid."