Wantrouwen bij Iraniërs over corona: 'Regering vertelt niet de waarheid'

• Carmen Nelissen

  redacteur Buitenland

Iran dreigt verder geïsoleerd te raken, niet door internationale sancties, maar door het coronavirus. De meeste grenzen met de buurlanden zijn gesloten en veel vluchten naar het buitenland zijn gecanceld.

Vandaag is het officiële dodental verder gestegen, net als het aantal besmettingen. Tot nu toe overleden volgens de regering 16 mensen aan het virus, 95 mensen raakten besmet. Nergens buiten China stierven zo veel mensen aan het virus als in Iran. Bovendien ligt het sterftepercentage er rond de 15 procent, terwijl dat elders gemiddeld 2 procent is.

Ook opvallend: verschillende politici raakten besmet. Onder wie de onderminister van Gezondheidszorg die de afgelopen dagen updates gaf over de corona-aantallen in zijn land.

Veel Iraniërs vertrouwen het daarom niet. Op sociale media uiten ze hun zorgen en beschuldigen ze de regering ervan informatie achter te houden. Het centrum van de epidemie lijkt in Qom te liggen. In die voor sjiitische moslims heilige stad wonen meer dan een miljoen mensen.

'Diepgeworteld wantrouwen'

In de straten van de hoofdstad Teheran is het opvallend rustig, zeggen verschillende Iraniërs tegen de NOS. "Uit voorzorg blijf ik liever binnen", vertellen zij. Ook voetbalwedstrijden en concerten zijn afgelast. Scholen zijn minstens een week dicht. In de straten hangen banieren en de regering stuurde sms'jes met informatie hoe je besmetting voorkomt.

Het wantrouwen richting de overheid zit diep, vertelt de Nederlandse-Iraanse Sara Mehrinejad. Ze heeft dagelijks contact met familie en vrienden in Iran. "Er is weinig informatie over het virus, en als die er is, vraagt iedereen zich af of die betrouwbaar is. Nog maar weinig mensen geloven de regering."

In het achterhoofd van velen zitten de berichten over het neergestorte Oekraïense vliegtuig, begin dit jaar. Dagenlang ontkende de regering erachter te zitten, maar uiteindelijk gaf de luchtmacht toe het toestel zelf per abuis uit de lucht te hebben geschoten.

De NOS sprak ook een dokter uit een ziekenhuis in Teheran, die anoniem wil blijven. "We zijn heel erg druk, ik werk bijna de hele dag." Hij heeft gehoord dat in Iran al 25 mensen zijn overleden. "Dat is meer dan de regering zegt. Maar die vertelt dan ook niet de waarheid."

Patiënten zijn bang, zegt hij. Maar volgens hem is het ziekenhuis goed voorbereid. "We hebben goede beschermende spullen." Ook zouden de doktoren en ziekenhuizen volgens de protocollen werken.

Gisteren dook er een bericht op dat een parlementariër had gesproken over 50 corona-doden in het land. Niet veel later ontkende het ministerie die berichten weer. Er zouden getallen door elkaar zijn gehaald, zoals patiënten die aan griep zijn overleden.

Dat het virus rondwaart in Iran, daar twijfelt niemand meer aan. In buurlanden doken de afgelopen dagen al verschillende coronagevallen op, allemaal met een link naar Iran. Maar wat de exacte cijfers zijn, blijft onduidelijk.

Minister Blok was de afgelopen dagen op bezoek in Iran. Hij had daar contact met een minister die op zijn beurt weer contact had met iemand die besmet is:

Politiek analist Damon Golriz houdt de Iraanse sociale media in de gaten. Daar ziet hij naar eigen zeggen vooral "verbijstering, ongeloof en pessimisme". "Er is nauwelijks vertrouwen dat de overheid zo'n crisis goed gaat aanpakken. Sterker nog, dat er nog geen quarantaine is afgekondigd en politici ziek worden, is voor velen een bewijs van mismanagement."

Veel Iraniërs klagen bijvoorbeeld over het gebrek aan mondkapjes. "Die zijn nauwelijks meer verkrijgbaar. En als ze er zijn, zijn ze duur", vertelt Sara Mehrinejad. Zij vreest dat het vanwege de sancties moeilijk blijft om aan voldoende middelen te komen.

Daar is Golriz minder bang voor. "Capaciteit is niet zozeer het probleem. Ik denk dat andere landen klaarstaan om Iran te helpen als het nodig is."

Hij vreest er meer voor dat ideologie het beleid van de regering blijft bepalen. "Ze hebben tot nu toe geweigerd om van Qom een quarantainezone te maken. Dat zou een deuk voor het imago zijn."

Met spanning wacht hij daarom aanstaande vrijdag af. Dan wonen normaal honderdduizenden Iraniërs het vrijdaggebed bij. Golriz: "Dat wordt de grote test: durven ze het aan om het gebed af te gelasten, om te voorkomen dat het virus zich verder verspreidt? Ik betwijfel het."

"Om het virus goed te kunnen bestrijden, moet je de mensen aan je kant hebben", zegt Mehrinejad. "Daar ontbreekt het aan. Het wantrouwen bij de mensen maakt het alleen maar moeilijker."