Alle ogen gericht op carnaval in Aalst na ophef over Joodse karikaturen

• Hannah van der Wurff

  Redacteur Bureau Brussel

Het was het beeld van het carnaval van de Vlaamse stad Aalst van vorig jaar: een praalwagen met dansende mannen met pijpenkrullen, haakneuzen, uitpuilende geldkisten en geknutselde ratten. Joodse stereotypische karikaturen die volgens een groot deel van de wereld niet op zo'n feest thuis horen. Als zondag de carnavalsstoet weer door de stad rijdt, kijkt de hele wereld mee.

"Je voelt dat de ogen op je gericht zijn en dat schrikt wel af," zegt Elke Goessens, lid van een van de tientallen carnvalsgroepen. Haar groep speelt in op alle ophef met een wagen die onderwerpen op de hak neemt waar de laatste jaren heisa over is ontstaan. Kleurige karikaturen van een roetveegpiet, een Joods en een Chinees figuur en ook de burgemeester van Aalst worden voortgetrokken door de voorzitter van Unesco.

In Aalst beseffen ze dat het nog veel zal gaan over de wagen van vorig jaar; Joodse organisaties hebben er deze week nog voorlichting gegeven:

Na de optocht van vorig jaar verdween het Aalster carnaval van de Unesco-lijst van immaterieel erfgoed. Het was de eerste keer dat de VN-organisatie daartoe besloot. Aalst wilde dat zelf na alle ophef ook. De klacht die na de negatieve karikaturen vorig jaar door twee Belgische joodse belangenorganisaties werden ingediend, gaven uiteindelijk de doorslag, maar ook in eerdere jaren waren er klachten.

De groep die de wagen met Joodse karikaturen maakte, wilde naar eigen zeggen laten zien dat ze krap bij kas zaten en een sabbatjaar namen. Daarmee beloofden ze dat hun wagen het jaar erop mooier en uitbundiger zou zijn.

De wagen van Goessens' groep is helemaal volgens de geest van het Aalsterse "volksfeest", waarin er spot wordt gedreven met de gebeurtenissen in stad en iedereen die er woont. "Zo zit dat in ons dna", zegt burgemeester Christoph D'Haese (N-VA). "Wij zijn geen antisemitische of racistische stad. We willen zeker niet oproepen tot polarisering of tot haatdragende boodschappen."

D'Haese vindt dat de karikaturen die tijdens het carnaval de revue passeren niet uit de carnavalscontext gehaald moeten worden. Grappen verbieden zit er volgens hem ook niet in. "Ik ben burgemeester, geen censuurmeester."

Dat wordt niet overal zo gezien. "Als westerse democratie zou België beschaamd moeten zijn om zulk giftig antisemitisme toe te laten", zei de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken Katz gisteren op Twitter:

Regina Sluszny (80), voorzitter van het Forum van Joodse Organisaties kon amper nog ademhalen toen ze vorig jaar de karikaturen voorbij zag komen. "Ratten, geldkisten, diamanten, dat zijn de karikaturen die de Duitsers gebruikten om de Joden kapot te maken." Ze diende de doorslaggevende klacht in.

De week voor het carnaval is Sluszny op een basisschool in Aalst om kinderen te vertellen over de tijd dat ze ondergedoken was in de Tweede Wereldoorlog. Hoewel ze op veel scholen in België spreekt, is het geen toeval dat ze op de school in Aalst is deze week. Ze had een e-mail ontvangen waarin een moeder haar uitnodigde omdat haar dochter had gevraagd of "wij nu boos zijn op de Joden, of dat het de Joden zijn die boos zijn op ons".

Volgens Sluszny is dat het probleem. "Het zijn de kinderen die de karikaturen tijdens het carnaval zien en het niet begrijpen."

Gesprek van de dag

Terug op het terrein waar het hele jaar door aan de wagens wordt gesleuteld is de ophef van vorig jaar nog steeds het gesprek van de dag. Onder de groepen heerst angst om dezelfde heisa als vorig jaar over zich heen te krijgen.

"Het carnaval zal proberen niet kwetsend te zijn maar zal zich ook niet inhouden," zegt Guy Walgraef, de terreinbeheerder. "Een Aalstenaar is een anarchist. Wij willen ons feest vieren zoals wij alle jaren doen."