'Brief aan alle Nederlanders' vraagt aandacht voor zeespiegelstijging
Drie dagen voor de jaarlijkse herdenking van de Watersnoodramp komen de journalistieke site De Correspondent en de Nationale Postcode Loterij met een waarschuwing. De ramp van 1 februari 1953 kan zich herhalen, betoogt journalist Rutger Bregman in een 'brief aan alle Nederlanders'. "Willen we ons land behouden, dan moeten we strijd leveren."
In het pamflet, dat vanaf vandaag gratis te downloaden en aan te vragen is, vraagt Bregman aandacht voor klimaatverandering en de gevolgen daarvan voor de zeespiegel. Hij sprak hierover met zeven wetenschappers en was naar eigen zeggen "verbijsterd over hoe openhartig zij spreken over het scenario waarin we grote delen van Nederland moeten opgeven".
Als voorbeeld noemt de journalist steden als Den Haag, Delft, Amsterdam en Leiden. Er is een kans dat die een te grote zeespiegelstijging niet aankunnen, schrijft Bregman. En dus moeten we de uitstoot van broeikasgassen - die de aarde opwarmen en daarmee leiden tot een hogere zeespiegel - zo snel mogelijk naar nul brengen, betoogt hij.
Ten onder?
Volgens Bregman staat "het voortbestaan van Nederland" op het spel. De Nederlandse 'Deltacommissaris', Peter Glas, drukt zich iets voorzichtiger uit. Het is niet zo dat we ten onder gaan, zegt hij in een reactie. "Dat gebeurt hier en nu niet en ook niet tussen nu en honderd jaar."
Wel moeten we alert zijn op een snellere stijging van de zeespiegel, benadrukt Glas. "Ik zou niet zeggen: 'Ga maar rustig slapen', maar tegelijkertijd hebben we in Nederland wel een uitstekende uitgangspositie."
Zeespiegel in 2100
Hoe zit het eigenlijk met die zeespiegelstijging? De afgelopen honderd jaar nam de zeespiegel voor de Nederlandse kust gelijkmatig toe, met ongeveer 1,9 millimeter per jaar. In totaal kwam de Noordzee hier tussen 1890 en 2017 zo'n 24 centimeter hoger te liggen. Wereldwijd was de zeespiegelstijging in die periode ongeveer 22 centimeter.
Maar in het jaar 2100 zou de mondiale stijging wel eens kunnen zijn opgelopen tot 110 centimeter, schreef het klimaatpanel van de Verenigde Naties in september vorig jaar. Volgens de VN lopen kleine eilanden en laaggelegen steden aan de kust vanaf 2050 jaarlijks een groter risico op overstroming.
Wat doet dat VN-klimaatpanel allemaal? NOS op 3 legt het uit:
In 2018 had de Nederlandse 'Deltacommissaris' al gewaarschuwd dat de Nederlandse zeespiegel in 2100 zo'n 1 tot 2 meter hoger kan liggen dan nu, als de aarde maximaal 2 graden opwarmt. Is die opwarming twee keer zo groot, dan zou de Noordzeespiegel in 2100 zelfs tot 3 meter kunnen stijgen.
Dat komt vooral doordat zeewater bij hogere temperaturen uitzet en ijskappen smelten. Voor de Nederlandse kust speelt daarnaast nog mee dat de zeebodem daalt, met ongeveer 0,2 millimeter per jaar.
'Wat-als'-vraag
Deltacommissaris Glas wijst erop dat het Nederlandse Deltaprogramma nu al rekening houdt met een zeespiegelstijging van 1 meter in 2100, ook al is de huidige stijging nog 20 centimeter per eeuw.
"Vanaf 2050 kan die gaan versnellen", zegt Glas. "Dus als we nu bijvoorbeeld de sluizen bij IJmuiden aanpakken, dan houden we al rekening met 1 meter zeespiegelstijging. En we anticiperen op de mogelijkheid dat die stijging in de toekomst groter uitpakt, zodat extra aanpassingen kunnen worden aangebracht. Dat doen we ook als we bekijken hoe hoog een dijk moet worden of hoe breed het strand."
Volgens Glas kunnen we met de huidige aanpak een zeespiegelstijging van 1 tot 2 meter aan, hoewel dat wel een grote inspanning vergt. "We zien voor de Nederlandse kust nu nog geen versnelling van de zeespiegelstijging, terwijl die mondiaal al wel zichtbaar is."
Het is volgens Glas een kwestie van alert blijven. "We zijn ook nu al bezig met de 'wat-als'-vraag, al hopen we natuurlijk nooit in het scenario van bijvoorbeeld een stijging van 3 meter in 2100 terecht te komen. De opwarming van de aarde beperken is dan ook ontzettend belangrijk."
