Jouw spaargeld kost banken geld en daarom gaat de rente naar nul

• 

  André Meinema

  Verslaggever economie

ABN Amro zegt geen keus te hebben en dus kondigden ze deze week aan dat spaarders vanaf dit voorjaar geen rente meer krijgen op hun spaargeld. En dat komt door het beleid van de ECB, de Europese Centrale Bank. Die verplicht banken het overtollige kasgeld - geld dat banken niet direct nodig hebben - 's nachts in Frankfurt te stallen. En daar moeten ze tegenwoordig voor betalen, in de vorm van rente over het gestalde geld.

Banken houden daardoor minder geld over en moeten bezuinigen. De verwachting is dan ook dat ING en Rabobank vroeg of laat ook de spaarrente op nul zullen zetten.

ABN Amro verlaagt per 1 april voor de meeste spaarders de rente van 0,01 procent naar 0 procent. Wie meer dan tweeënhalf miljoen euro spaargeld heeft betaalt straks 0,5 procent rente aan de bank. Want aan zo'n volle spaarrekening is de bank zelf ook meer geld kwijt, voor een overnachting bij de ECB.

Bewaren

Vroeger kregen banken een rentevergoeding over dat geld, maar sinds een paar jaar moeten ze ervoor betalen. De financiële crisis en het rente- en geldverruimingspolitiek van de ECB hebben het geldoverschot steeds duurder gemaakt.

De ECB wil banken hiermee dwingen het geld aan het werk te zetten en uit te lenen, in plaats van het vast te houden en te bewaren. Geld niet gebruiken kost geld. Nederlandse banken stallen elke dag tussen de 120 en 140 miljard euro in Frankfurt. Dat kost ze samen zo'n 600 miljoen euro per jaar aan boeterente. ABN Amro is bijvoorbeeld zo'n 145 miljoen euro kwijt.

Probleem is dat banken niet kunnen kiezen of ze hun geld wel of niet bij de ECB stallen. Overtollig geld dient veilig ondergebracht te worden. En omdat de euro een gezamenlijke munt is moet dat bij de ECB.

Wisselgeld en reserves

Een deel van het kasgeld mag de bank in huis houden, noem het wisselgeld. Maar, het gros moet naar Frankfurt. Het geld dat bij de ECB overnacht bestaat deels uit ongebruikt spaargeld en deels uit verplichte reserves die alle banken moeten aanhouden. Het geld dat 's nachts bij de bank blijft is bedoeld voor het betalingsverkeer, uitbetalingen en geldautomaten.

Daarnaast moet de bank een geldbuffer voor 30 dagen aanhouden, voor als er een crisis losbreekt en mensen hun spaargeld opvragen en rekeningen leeghalen. Tekort aan geld draait een economie de nek om. Hoe hoog die geldbuffer is verschilt van bank tot bank en hangt af van de grootte van de bank, het soort klanten en hoe risicovol die klanten zijn.

Wantrouwen

Voor de crisis parkeerden banken dagelijks samen maar een paar honderd miljoen bij de ECB. Het gros van het kasgeld werd kort uitgeleend aan andere banken of aan bedrijven of particulieren. Dat leverde meer op dan een overnachting bij de ECB.

Tijdens de financiële crisis begonnen de banken elkaar te wantrouwen. Ze durfden elkaar minder, of zelfs geen geld meer toe te vertrouwen, uit angst om door omvallende banken hun geld niet terug te krijgen. Zo kwam Fortis bijvoorbeeld aan zijn eind doordat banken de geldkraan dichtdraaiden.

Door de crisis gingen banken heel veel meer geld in Frankfurt onderbrengen, in de crisis liep het op tot 500 miljard euro. Banken verdienden er toen nog aan, want de ECB vergoedde tot 2012 het geld met een beetje rente. Door het opkoopprogramma - waarbij de ECB staatsleningen van eurolanden opkocht en daarmee extra geld in de Europese economie pompte - liep het losse geld op naar 600 à 700 miljard euro. En dat terwijl de ECB de rente in 2012 schrapte en vanaf 2014 negatief maakte. Het ging banken toen geld kosten om al dat geld te stallen.

Niet gratis

Met het schrappen van de 0,01 procent spaarrente bespaart ABN Amro naar schatting zo'n 15 miljoen euro aan rente-uitkeringen. Blijft staan dat de bank jaarlijks wel 145 miljoen euro aan bewaarrente aan de ECB kwijt is.

De bank kan die kosten, en het verlies aan inkomsten door de lage rente bij het in- en uitlenen, compenseren door de spaarrente te schrappen of een negatieve rente op te leggen aan grote spaarders, en wellicht door de kosten van een betaalrekening te verhogen. Financiële diensten zijn niet gratis en waarschijnlijk gaan klanten dat in de toekomst steeds meer merken.

Nu de rente dus 0 wordt is de vraag: Wat kan je wél nog met je spaarcenten? Eerder maakte Nieuwsuur deze video.