Staartjes wilde tv maken vanuit het perspectief van het kind

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

Generaties zijn opgegroeid met Aart Staartjes, die nu is overleden aan de gevolgen van een verkeersongeluk. De meesten kennen Staartjes als de knorrige 'meneer Aart' uit Sesamstraat. Ook was hij de bedenker van een aantal baanbrekende kinderseries in de jaren 70 en 80, zoals De Stratemakeropzeeshow, J.J. De Bom voorheen De Kindervriend en De film van Ome Willem.

Staartjes wilde televisie maken vanuit het perspectief van het kind. Daarbij ging hij taboedoorbrekend te werk, wat zeker in het begin niet altijd werd gewaardeerd door de ouders van zijn doelgroep.

Staartjes groeit op in Amsterdam-Noord, waar hij in 1938 werd geboren. Vanwege de Tweede Wereldoorlog gaat hij pas vanaf zijn achtste naar school. Daar heeft hij het niet naar zijn zin. Pas als een buurtvriendje hem meeneemt naar een pantomimecursus, ontdekt hij waar zijn talenten liggen. Hij wil acteren.

Toch gaat hij na de middelbare school naar de kweekschool, om tot leraar te worden opgeleid. Dat is een wens van zijn vader. Tot verdriet van zijn ouders stapt hij al snel over naar de toneelschool. Na zijn eindexamen in 1961 speelt hij bij diverse toneelgezelschappen, waaronder het Nieuw Rotterdams Toneel en Studio.

Grote bekendheid kreeg Staartjes van programma's als De Stratemakeropzeeshow en De Film van Ome Willem. Een overzicht:

Ook is hij in de jaren 60 al regelmatig te zien in tv-series, zoals Mik en Mak en Woord voor Woord waarin hij voorleest uit de Bijbel. Ook is hij te horen in De Fabeltjeskrant, waarin hij Rocus De Vrije Vogel een stem geeft.

Uiteindelijk kiest hij helemaal voor televisie en in 1972 wordt hij door de VARA gevraagd een kinderprogramma te bedenken. Het wordt De Stratemakeropzeeshow. De 'onbehoorlijke teksten' en 'ouders-zijn-gek'-mentaliteit in de sketches en liedjes van het acteurstrio Aart Staartjes, Wieteke van Dort en Joost Prinsen doen vele bezorgde ouders in de pen klimmen. Maar het programma blijft op de buis en wordt een groot succes.

In deze scène worden ouders bij hun kinderen op het matje geroepen en moeten ze beloven "het nooit meer te doen":

In 1974 volgt de Film van Ome Willem met in de hoofdrol Edwin Rutten. Staartjes is hierin 15 jaar lang te zien als 'Toon', van het volwassen kindergroepje Teun, Toon en August. Tevens is hij co-regisseur en ideeënman.

Het 'Stratemakerstrio' keert in 1979 terug op de buis in J.J. De Bom voorheen De Kindervriend. Staartjes speelt daarin de rol van postbode Hein Gatje, die de brieven van kinderen komt brengen.

Ondanks de populariteit wordt J.J. De Bom na 32 afleveringen door de VARA in 1981 van de buis gehaald. Ditzelfde lot treft eind jaren 80 ook Ome Willem.

Sesamstraat

Vanaf 1984 is Staartjes een van de hoofdfiguren in Sesamstraat. Dit van oorsprong Amerikaanse educatieve kleuterprogramma met poppen en acteurs loopt in Nederland al vanaf 1976.

Hij kon daarin behoorlijk boos worden:

De wat knorrige meneer Aart wordt aan het programma toegevoegd om het wat minder zoetsappig te maken. Ondanks zijn strengheid en mopperig gedrag is de figuur in het bruine pak toch zeer geliefd bij de kleintjes. Na het overlijden van Lex Goudsmit in 1999 neemt Staartjes diens rol als 'opa van Sesamstraat' zo'n beetje over.

Klokhuis

Voor de kinderen die Sesamstraat al ontgroeid zijn komt er in 1988 Het Klokhuis, met informatieve reportages en vrolijke sketches. Ook bedacht door Staartjes, samen met Ben Klokman. Staartjes speelt daarin onder meer de rollen van Fetze Alsvanouds, Ta (van To) en de verteller bij Boy Zonderman.

Ook heeft Staartjes bijna twintig jaar lang Sinterklaas verwelkomd bij zijn intocht. In 2001 deed hij dat voor het laatst.

Na 34 jaar televisiewerk doet Aart Staartjes het wat rustiger aan. Hij blijft te zien als meneer Aart in Sesamstraat en speelt daarnaast af en toe een rol in andere producties.

Zo speelt hij in 2002 een minister in het driedelige televisiedrama Mevrouw de minister en in 2006 is hij te zien als circusdirecteur Willy Waltz in de serie Waltz.

In 2009 zegt hij dat hij stopt met Sesamstraat. Er is ruzie over de aanvangstijd van het programma en hij start een petitie. Die wordt 200.000 keer ondertekend en overhandigd aan de televisiedirecteur van NPO. Uiteindelijk besluit hij toch te blijven, hij is tot 2018 in het programma te zien.

Sinds vorig jaar zendt de NTR alleen nog herhalingen uit van het kinderprogramma, onder meer vanwege kostenoverwegingen. Ook dat valt bij Staartjes niet in goede aarde. "We horen nu plotseling dat het is afgelopen. Nota bene via de pers. Ik heb helemaal niets van de producenten of omroep zelf gehoord, terwijl ik al 38 jaar aan het programma werk", reageert hij.

Ongeluk

Na zijn pensioen zit hij vaak in het buitenland. De helft van het jaar brengt hij door in zijn huis op het Griekse eilandje Patmos. Pas "als ik geen teksten meer kan onthouden stop ik met spelen", zei hij eens in een interview.

Op 10 januari raakte Staartjes in Leeuwarden ernstig gewond bij een verkeersongeluk. Aan die verwondingen is hij nu overleden. Eind vorig jaar zei hij in het programma Sterren op het doek nog dat hij niet bang was voor de dood. "Het is eindig, dat voel ik", zei hij toen. "Ik weet niet wat ik moet verwachten, maar ik ben er niet bang voor."