Leven in een asielzoekerscentrum: wachten, Nederlands leren en weinig afleiding

• Wim Kopinga

  redacteur Online

Er is wederom een tekort aan plaatsen in Nederlandse asielzoekerscentra. Vanaf 1 januari zijn er 5000 extra opvangplekken nodig, door de toename van het aantal asielzoekers en de lange wacht- en doorstroomtijden.

Het wachten bepaalt voor een groot deel het leven van azc-bewoners. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers erkent dat de opvang niet in alle gevallen ideaal is. Er zijn opvangcentra in het hele land en iedere asielzoeker heeft zijn eigen verhaal, maar voor bijna iedereen geldt: het wachten duurt lang.

"Het is hier geen vijfsterrenlocatie, zoals die politicus met witte haren laatst zei", vertelt Jawad Darwish. De vluchteling uit Syrië verwijst naar Geert Wilders. Begin oktober kwam de PVV-leider naar het asielzoekerscentrum in Gilze, waar Jawad sinds september verblijft. "Ik weet dat sommige mensen denken dat we hun geld innemen, of dat we verwend worden. Maar ik denk dat veel mensen hier niet zouden willen wonen."

De 37-jarige Jawad kwam in september met zijn vrouw Noor (24) naar Nederland. De twee zijn niet ondankbaar, benadrukt hij lopend over de voormalige legerbasis. Ze zijn blij dat ze hier zijn. Jawad schetst hoe hun leven eruit ziet.

Per persoon krijg je als asielzoeker 30 euro per week om van te leven. Ook krijgen ze één maaltijd per dag in de opvang, tussen 17.00 en 18.00 uur. "Dan staat hier een lange wachtrij", wijst Jawed naar een ruimte vooraan op het terrein.

Per dag staat er een gerecht op het menu. "Het is take it or leave it". De rest van hun eten en drinken kopen Jawad en Noor bij de supermarkt in Gilze. De prijs van de busrit daarheen is 3 euro per persoon.

"Koken kan niet, want dat is verboden op de kamer." Jawad en Noor Darwish wonen in een ruimte van zo'n twintig vierkante meter. Op de vloer ligt blauw linoleum. "Gordijnen hebben we niet. Dus soms hangen we lakens voor het raam." In de hoek van de kamer staan twee eenpersoonsbedden tegen elkaar aan. Het dekbed hebben ze bij de Action gekocht, omdat de deken die ze kregen te dun was voor de winter.

Muziekruimte

"Na middernacht gaat de verwarming uit." In het midden van de kamer staat een tafeltje met vier stoeltjes. Verder beschikken ze over een metalen kast en een wastafel met een spiegel. De woning waarin ze een kamer hebben delen ze met vier gezinnen. Met zijn allen delen ze een douche en een wc.

Op het terrein zijn wel voorzieningen. Zo is er bijvoorbeeld een muziekruimte. "Maar die is maar twee uur per week open. Ik speel de ud [een soort gitaar, red.] en zou liever hebben dat hij dagelijks open is. Als ik met anderen muziek maak op onze kamer dan geeft dat al snel overlast."

"Ik heb aangeboden om de ruimte als vrijwilliger te runnen, maar dat mag niet", zegt Jawad. "Er moet altijd een Nederlander bij aanwezig zijn. Ik weet ook niet waarom." Ook is er een sportschool. "Maar daar is slechts één lopende band, voor 800 mensen."

Opnieuw verontschuldigt Darwish zich. Hij wil niet klagen. "We zijn tenslotte te gast." Maar in Gilze valt de verveling van het wachten soms zwaar. Jawad heeft jarenlang een goede baan gehad: in Dubai werkte hij bij een groot bedrijf als assistent-manager. Maar die baan raakte hij kwijt, waarna hij niet langer in het land kon blijven. "Want het is zo duur daar. En ze gaan daar ook anders met je om. Als je geen baan hebt, kan je vertrekken."

Naar Syrië wil hij ook niet terug, zegt hij. Jawad was in 2015 opgeroepen voor het leger, maar was daar niet op ingegaan. "Als ik nu terugga, vlieg ik daarom de gevangenis in en als ik daar uit kom moet ik alsnog vechten." Jawad besloot daarom met zijn vrouw naar Nederland te vertrekken. Met het vliegtuig landden ze deze zomer op Schiphol. Sinds september verblijven ze in Gilze.

Lang wachten

Hoelang hij In Gilze moet blijven, weet hij niet. Bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn de wachttijden voor het in behandeling nemen van asielaanvragen lang. Dat is een van de problemen die er nu spelen.

Daarnaast kunnen bewoners van azc's die een verblijfsvergunning hebben gekregen niet snel doorstromen door het tekort aan huurwoningen in gemeenten waaraan ze zijn toegewezen. Ook is er een toename van het aantal asielzoekers.

Het COA overlegt met gemeenten om een oplossing te vinden. Gekeken wordt of contracten die aflopen, verlengd kunnen worden en of er eventueel nieuwe locaties kunnen worden geopend. Het COA zegt de extra capaciteit "evenwichtig" te willen verdelen over het land.

André Hazes

"Ik wil de tijd die ik hier wacht nuttig besteden", zegt Jawad. "Want anders is deze periode verloren. Ik wil me ontwikkelen. Nu stop ik veel tijd in Nederlandse les, via YouTube en een aantal taalapps. "Internet is voor een vluchteling naast eten en drinken echt een noodzaak", lacht hij.

Zittend op zijn bed pakt Jawad zijn telefoon erbij. Hij scrollt door een afspeellijst met video's met Nederlandse les; hij heeft ze vrijwel allemaal gezien. Gevraagd naar wat hij geleerd heeft, stelt hij zich voor in bijna accentloos Nederlands.

Online zoekt hij ook naar informatie over de Nederlandse cultuur. Zo heeft hij zijn favoriete Nederlandse artiest gevonden: André Hazes. Hij zet Zij Gelooft In Mij op. "Ik vind het heel mooi, en het is ook fijn dat het niet zo snel is als de hedendaagse muziek. Zo versta ik af en toe een woordje."

Over Nederland heeft hij een positief beeld, maar hij maakt zich ook wel zorgen. "We zijn hier alleen maar aan het wachten. Je ziet dat andere Syriërs later zijn binnengekomen, en al verder in de procedure zijn. Dan word ik wel nerveus. Ik wil gewoon verder." Het liefst wil Jawad hier een restaurant openen. "Mijn vrouw en ik kunnen heel goed Syrisch koken."