Chinese president Xi is blij met gokparadijs Macau, maar waarom?

• Erika de Joode

  redacteur Online

Ze horen allebei bij China, liggen hemelsbreed nog geen zeventig kilometer uit elkaar en mogen op papier een eigen politieke en economische koers varen. Toch: de verschillen tussen de regio's Macau en Hongkong zijn groot, blijkt deze week maar weer tijdens een bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan Macau.

Want waar Hongkong al maandenlang het decor is van protesten tegen de invloed van China, houdt gokparadijs Macau zich op de vlakte. En dat blijft in Peking niet onopgemerkt. President Xi wil meer in de stad investeren. Waarschijnlijk maakt hij tijdens zijn bezoek bekend dat hij er een beurs wil openen. "Daarmee geeft hij een duidelijk signaal af", zegt correspondent Sjoerd den Daas. "Namelijk: als je je mond houdt, dan word je daarvoor beloond."

Xi is in Macau omdat het morgen precies twintig jaar geleden is dat de stad weer in Chinese handen kwam, na ruim vier eeuwen een kolonie van Portugal te zijn geweest.

"In de aanloop naar dit bezoek was Macau al beloofd dat de stad een belangrijke rol zou krijgen in de ontwikkeling van de nieuwe zijderoute waar China mee bezig is", zegt Den Daas. "En nu komt daar bij dat Xi van Macau een financieel centrum wil maken. Dat is een rol die in het zuidoosten van China tot nu toe werd vervuld door Hongkong."

Wereldwijd is naar schatting 1 biljoen dollar (1000 miljard) aan investeringen in de hernieuwde zijderoute gemoeid:

Op dit moment staat Macau vooral bekend als het grootste gokparadijs ter wereld, groter dus dan Las Vegas. Zo'n 80 procent van de economie van de stad draait op casino's en alles wat daaraan verbonden is, zoals hotels. Nu wil Xi in Macau ook andere bronnen van inkomsten gaan aanboren, vertelt Den Daas.

Hoe kan het dat Macau en Hongkong zo verschillend zijn? Beide steden gingen eind vorige eeuw weer bij China horen, maar behielden als 'bestuurlijke regio van China' hun eigen economische systeem en politieke autonomie: 'Eén land, twee systemen'.

Maar daar houdt de vergelijking wel op. Niet alleen wonen in Hongkong veel meer mensen dan in Macau, ruim 7 miljoen versus een paar honderdduizend, ook identificeren inwoners van Macau zich veel meer met China dan Hongkongers doen. Ook komt de helft van de inwoners van de gokstad van het Chinese vasteland.

Blok aan het been

Dat heeft voor een groot deel te maken met hun verschillende koloniale achtergrond, vertelt China-onderzoeker Ingrid d'Hooghe van het Clingendael China Centre. Macau was van 1557 tot 1999 een kolonie van Portugal, Hongkong hoorde van 1841 tot 1997 bij het Verenigd Koninkrijk.

D'Hooghe: "Waar de Britten in Hongkong investeerden in bijvoorbeeld goed bestuur en een gedegen onderwijs- en rechtssysteem, had Portugal al heel lang geen interesse meer in Macau. Sterker nog: de enclave was meer een blok aan het Portugese been. Daardoor had China het in de praktijk eigenlijk al voor het zeggen."

Inwoners van Macau kwamen al vanaf 1966, toen in China de Culturele Revolutie begon, in opstand tegen het Portugese bestuur, zegt D'Hooghe. "Vanaf dat moment kwam de politieke macht in de praktijk steeds meer in handen van mensen die pro-China waren. De vakbonden waren ook pro-China. En de inwoners van Macau vonden het prima om weer onderdeel te worden van China. Ze vonden hun stad in Portugese handen niet veilig genoeg, omdat de Portugezen zich nauwelijks met Macau bemoeiden."

De Macaunezen moesten nog wel even wachten, want officieel viel hun stad pas in 1999 weer in Chinese handen. In Hongkong, dat in 1997 weer bij China ging horen, zag de situatie er ondertussen heel anders uit. "Hongkongers waren trots op hun stad. Ze voelden zich Hongkongers, geen Chinezen", vertelt D'Hooghe.

En daarom gingen Hongkongers de afgelopen maanden massaal de straat op om te protesteren tegen de invloed van China op het bestuur van hun stad. Wat is de tactiek van de demonstranten? NOS legt het uit: