Advies om binnen te blijven bij aanslag Utrecht 'terecht, maar kon duidelijker'
De gemeente Utrecht heeft op 18 maart terecht het advies gegeven aan de Utrechters om binnen te blijven, toen duidelijk werd dat iemand mensen in een tram had doodgeschoten. Dat staat in een evaluatie van de maatregelen die Utrecht nam in reactie op de aanslag. Door het advies kregen de hulp- en opsporingsdiensten meer de ruimte.
Wel had de gemeente volgens het COT Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement beter moeten uitleggen hoelang en voor welk gebied het advies precies gold en ook wat de reden voor het advies was.
De gemeente had informatie beter kunnen delen, zegt de Utrechtse burgemeester Jan van Zanen:
Verder heeft de gemeente er goed aan gedaan om de tramaanslag snel te duiden als een aanslag met mogelijk terroristisch motief. "Dit was gezien de omstandigheden een logische keuze en maakte het mogelijk om te handelen", schrijft het COT in de een evaluatie (.pdf).
Volgens het COT is het een veelvoorkomende reflex van de autoriteiten om te wachten met keuzes maken en pas naar buiten te treden als er meer duidelijkheid is. Daardoor gebeurt er een tijdje niets. "Hier was in Utrecht geen sprake van." Wel is volgens de onderzoekers gebleken hoe ingewikkeld die duiding is en wat de consequenties daarvan zijn.
Dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) het dreigingsniveau voor de hele provincie Utrecht die dag verhoogde tot 5, het hoogste niveau, kwam voor veel gemeenten als een verrassing. "Het stelde ze voor de vraag wat te doen." Ook omdat het voor het eerst was dat ergens in Nederland het hoogste dreigingsniveau gold.
Bij een verhoogd dreigingsniveau horen met opzet geen concrete maatregelen, omdat die van de lokale omstandigheden afhangen, maar in de beeldvorming werd het binnenblijven in de stad Utrecht aan het verhoogde dreigingsniveau gekoppeld. Dat stond los van elkaar en had beter uitgelegd moeten worden, zegt het COT.
"Het advies om binnen te blijven ging over de stad Utrecht. Een school in een andere gemeente zou niet dicht hoeven", schrijven de onderzoekers. "Echter vanwege het dreigingsniveau voor de hele provincie kon de school wel denken dat ook het advies voor hen gold." Kort na de aanslag was al duidelijk dat gemeentes in Utrecht elk een eigen invulling gaven aan hoe ze omgingen met het hoogste dreigingsniveau.
Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid schrijft aan de Tweede Kamer dat de NCTV duidelijker gaat maken wat het afkondigen van niveau 5 betekent.
Monument
De gemeente Utrecht maakte vanmorgen ook bekend dat er een monument komt op het 24 Oktoberplein. Het zal een groene plek worden met bankjes, "waar ruimte is voor verdriet en verbondenheid".
Het monument moet 18 maart aanstaande klaar zijn, precies een jaar na de aanslag.
