Hoe zuivel, gelijkheid en vergrijzing onze lengte verklaren
Zo'n 150 jaar geleden was de Nederlander gemiddeld een van de kleinere Europeanen. Daarna maakten de inwoners van ons land een ongekende groeispurt door. Maar de laatste 10 jaar zijn we nauwelijks langer geworden, meldde het CBS vandaag.
In plaats van extra centimeters in de hoogte zit de groei nu vooral in breedte. De gemiddelde Nederlander wordt namelijk steeds zwaarder. Zo blijkt uit de jaarlijkse Gezondheidsenquête, die het CBS sinds 1981 afneemt bij Nederlanders van 20 jaar en ouder.
De afvlakking van de groei wordt deels verklaard door vergrijzing en immigratie. Want we worden steeds ouder en boven een bepaalde leeftijd zet de krimp in. En mensen met een migratieachtergrond zijn gemiddeld sowieso korter.
Swipe tussen de grafieken voor het verschil in lengte of gewicht:
NOS / cijfers CBS
NOS / cijfers CBS
Ook in onze buurlanden lijkt de sterkste groei voorbij, legt socioloog Gert Stulp (RUG) uit. "We worden nog wel groter, maar die sterke, bijna lineaire groei die we de laatste honderd jaar hebben gezien vlakt af."
Migratie en vergrijzing spelen daarbij in andere Europese landen ook een rol. Maar volgens onderzoeker Stulp laten de stabiliserende grafieken mogelijk ook zien dat er een grens is aan hoeveel langer mensen kunnen worden. "Misschien zijn er bepaalde biologische beperkingen waardoor we nooit gemiddeld 2 meter lang gaan worden."
De afgelopen decennia zijn talloze kinderziektes verslagen en is de zorg met sprongen vooruitgegaan. Daarnaast is het aandeel mensen dat voldoende en gevarieerd eet fors gestegen. Deze ontwikkelingen zorgden ervoor dat kinderen gemiddeld langer werden dan hun ouders.
De levensomstandigheden zullen volgens Stulp op korte termijn waarschijnlijk niet nog eens zo drastisch verbeteren. "Toch kan het ook zijn dat er in de toekomst een nieuwe voedselbron wordt aangeboord waardoor we nog meer gaan groeien."
Een revolutionaire verandering is ook denkbaar in de biomedische wetenschap of in de zorg. Maar tot het zo ver is, zullen de meeste Europeanen waarschijnlijk niet zo veel meer groeien als voorheen.
Waarom zijn Nederlanders zo lang?
Als het om lengte gaat, staan Nederlandse mannen en vrouwen al jaren aan de top. In talloze lijstjes staan wij als grootste volk op nummer 1 en anders wel in de top 3.
Volgens de website averageheight.com staan Nederlandse vrouwen met 170 centimeter op de eerste plaats. De mannen staan tweede met 184 centimeter (inwoners van Bosnië en Herzegovina zouden 0,1 centimeter langer zijn).
Een gelijke maatschappij was nog belangrijker dan de zuivel.
De verhoudingen waren vroeger wel anders, vertelt Stulp. "Het is bizar hoeveel we gegroeid zijn. We waren 150 jaar geleden ongeveer het kleinste volk van Europa." Een studie concludeerde dat Nederlandse mannen tussen 1914 en 2014 groeiden van gemiddeld 169 centimeter tot 182,5 centimeter.
De toegenomen welvaart in combinatie met de juist afgenomen ongelijkheid waren volgens Stulp de belangrijkste groeifactoren. "Want in een gelijke maatschappij stijgen de gemiddelden. Dat is hier nog belangrijker geweest dan de zuivel." Want ja, onze cultuur van melk- en kaasconsumptie heeft volgens wetenschappers zeker bijgedragen aan onze lengte.
Onze genen spelen ook een rol. Stulp vergeleek lengtegegevens van ruim 94.000 Nederlanders die kinderen kregen tussen 1935 en 1967. Daaruit bleek dat de langste ouders ook de meeste kinderen kregen. En die genen worden dan weer doorgegeven aan de volgende generatie.
Desondanks zijn de sociaaleconomische en culturele factoren het belangrijkst volgens Stulp. "We weten dat die genetische effecten minimaal zijn in vergelijking met de omgevingseffecten."
