Palestijnse jongeren verlaten de uitzichtloosheid van Gaza
Jongeren in de Gazastrook hebben het geloof in de toekomst verloren en trekken massaal naar het buitenland. Ondanks de beroerde leefomstandigheden was het jarenlang vrijwel onmogelijk de smalle kuststrook te verlaten. Maar sinds vorig jaar profiteren tienduizenden Palestijnen van een ontsnappingsroute via de grens met Egypte.
Die overgang bleef van 2014 tot 2017 het grootste deel van het jaar gesloten, maar sinds mei vorig jaar kunnen vrijwel dagelijks honderden Palestijnen de grens oversteken. Vooral jongeren ontvluchten de economische malaise, het voortdurende conflict met Israël en het bewind van het streng islamitische Hamas.
Volgens cijfers van de Verenigde Naties waren er vorig jaar netto bijna 24.000 uitreizigers vanuit Gaza naar Egypte. Experts gaan ervan uit dat het werkelijke aantal migranten hoger ligt. "Een conservatieve schatting is dat er sinds mei vorig jaar 40.000 mensen vertrokken zijn", zegt Caitlin Procter. "Maar waarschijnlijk zijn het er nog veel meer."
'Ze willen gewoon weg'
Procter, verbonden aan het European University Institute, deed uitgebreid onderzoek naar jongeren in Gaza. "Het maakt ze niet eens zoveel uit waarheen ze kunnen vertrekken, ze willen gewoon weg", zegt ze. "Jonge koppels wachten met kinderen krijgen tot ze het land uit zijn. Ze hebben geen hoop meer voor de toekomst in Gaza."
Het was lange tijd taboe om Palestijnse grond te verlaten. Maar onder jongeren in Gaza, van wie twee derde zonder werk zit, is dat gevoel veranderd. Stroom en drinkwater zijn schaars en velen van hen zien onder het bewind van Hamas geen enkel perspectief op vooruitgang. In een opiniepeiling zei vorig jaar de helft van de ondervraagden te willen emigreren.
Ook de 24-jarige Osama Musa staat op het punt om te vertrekken. "Ik wil zo snel mogelijk weg uit deze ellende", zegt hij. "Het is onmogelijk om hier een leven op te bouwen." Hij verdient 7 euro per dag in de cafetaria van de universiteit waar hij studeerde, maar droomt ervan fotograaf te worden. En daarom wil hij via Turkije naar Europa.
"Dit is het thuisland van mij en van mijn grootouders, dus ik zou hier het liefst blijven", zegt Musa. "Maar ik zie niet hoe het leven hier nog zal verbeteren."
Strenge voorwaarden
Omdat Israël zeer strenge voorwaarden stelt voor reizigers uit Gaza, is Egypte de belangrijkste poort naar de buitenwereld. In mei vorig jaar opende de Egyptische president Sisi de grensovergang bij Rafah "om de last voor onze broeders in de Gazastrook te verlichten" en sindsdien bleef de overgang het grootste deel van de tijd open.
Veel Palestijnen reizen via Egypte door naar Turkije om van daaruit naar Europa te gaan. Palestijnen zijn de op drie na grootste groep migranten die via zee Griekenland bereiken, volgens cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie.
Musa heeft al een Turks visum in zijn paspoort staan, maar rekent erop dat hij nog zeker vijf maanden moet wachten tot hij de grens met Egypte over mag. Hamas bepaalt wie er mag vertrekken. Tenzij je extra geld betaalt, moet je soms jarenlang wachten om weg te mogen.
Door de hoge kosten, het gaat al snel om duizenden euro's, emigreren vooral beter opgeleide Palestijnen. Zo vertrokken volgens de Israëlische krant Haaretz in het eerste jaar na de grensopening zo'n 150 artsen, waarna Hamas medisch personeel verbood om nog langer Gaza te verlaten.
Toorn van God
Sowieso probeert Hamas emigratie te beperken. "Wie ons thuisland verlaat met de bedoeling niet terug te komen, verdient de toorn van God", zei Hamas-geestelijke Salem Salama volgens persbureau AP. Anderzijds betekent de grensopening voor Hamas ook een felbegeerde ontspanning van de relaties met Egypte.
Maar de migranten hebben geen vertrouwen meer in ontspanning van de situatie in Gaza, zegt onderzoeker Procter. "Ze ontvluchten de economische blokkade door Israël en Egypte, de dreiging van nieuw militair geweld, en ook het leven onder het Hamas-regime. Ze hebben geen vertrouwen meer in een politiek systeem zonder verkiezingen waar er weinig uitzicht is op verandering."
Sinds 2007 wordt Gaza geregeerd door Hamas, een militante islamitische beweging die door Israël en het Westen als een terreurgroep wordt gezien. Sindsdien waren er drie oorlogen tussen Israël en Gaza, de laatste in 2014. Nog steeds vinden regelmatig raketaanvallen vanuit Gaza op Israël plaats, vaak met Israëlische bombardementen en andere vergeldingsacties tot gevolg.
Economie in slechte staat
Israël blokkeert de toegang van veel goederen tot de Gazastrook en controleert met Egypte en de Palestijnse Autoriteit de grenzen. Mede daardoor is de economie in een slechte staat.
Volgens de Wereldbank leeft de helft van de bevolking onder de armoedegrens en bedraagt de werkloosheid 52 procent. De Gazastrook heeft de oppervlakte van ruim twee keer het eiland Texel en telt ruim 1,8 miljoen inwoners.
