Geweldsuitbarsting in Barcelona: 'Relschoppers getraind voor wat ze doen'

• Rop Zoutberg

  correspondent Spanje

Ze zijn met hoogstens vierhonderd man. Donkere kleding, bijna altijd een hoodie en de gezichten tot de ogen afgedekt met sjaals. En alles wat ze om zich heen vinden is een wapen. Voor de een is het bord van een taxistandplaats een schild. Een ander trekt een paal uit een plantsoen en slingert die in het rond. Grote metalen plantenbakken worden weggesleept en als barricade ingezet.

Wie zijn deze relschoppers?

Het is de hele week al onrustig in Catalonië na de veroordeling maandag van een aantal separatistische leiders. Zo onrustig als het zaterdag is, is het nog niet eerder.

Honderden relschoppers zoeken de confrontatie met de politie.

L'Eixample, het modieuze centrum van Barcelona is in de negentiende eeuw systematisch gebouwd in vierkante huizenblokken, omzoomd door straten die op 133 meter van elkaar liggen. Met dezelfde precisie worden de straten in hoog tempo geblokkeerd.

Tientallen brandende barricades van gekantelde vuilcontainers liggen om de 133 meter - er is echt over nagedacht. Even verderop storten groepjes radicale jongeren zich op politiebusjes die geïsoleerd achterblijven. Ook een journalist van de Spaanse publieke omroep loopt klappen op.

Compleet onverwacht

"Niemand had dit geweld voorzien", zegt Pablo Iglesias, leider van de linkse partij Podemos tijdens een ontmoeting met buitenlandse correspondenten. Hij staat in nauw contact met Ada Colau, de burgemeester Barcelona. "Er was rekening gehouden met grote demonstraties na de veroordeling van de Catalaanse politici voor het organiseren van het referendum. Maar het geweld op deze schaal komt voor iedereen compleet onverwacht."

Voor diezelfde verrassing staan de huidige ordediensten in Catalonië - een mengelmoes van Catalaanse politieagenten Mossos d'Esquadra, nationale politiediensten en de Guardia Civil. Een week van ernstige ordeverstoringen in Barcelona, Tarragona en Girona brengt het saldo op meer dan honderd arrestaties en een veelvoud aan gewonden. Maar ook het - voor het eerst - inzetten van een waterkanon dat 25 jaar geleden werd overgenomen van de Israëlische politie brengt geen rust in de dichtbevolkte stadswijken.

Harde kern van actievoerders

"Achter de organisatie van onrust zit een harde kern van actievoerders die per dag de strategie bepaalt. Ze hebben hun eigen communicatiesystemen. Het kan niet anders dan deze mensen getraind zijn voor wat ze doen", citeert La Vanguardia een anonieme onderzoeker bij de politie. "Anders valt niet te verklaren hoe we in vier dagen in Barcelona van nul geweld tot de totale verwoesting zijn gekomen."

De aandacht van het openbaar ministerie concentreert zich vooral op de anonieme, en tot deze week volkomen onbekende groep Tsunami Democràtic die achter de meeste radicale protesten zou zitten.

Naar voorbeeld van Hongkong

De groep opereert naar voorbeeld van actievoerders in Hongkong via een eigen app, waar je alleen naar binnen komt met een unieke QR-streepjescode. De app maakt het mogelijk via geo-lokalisatie acties te volgen en aan te sturen. De protesten worden op het laatste moment verspreid via een Telegram-account. De groep zou in ieder geval maandag, achter het platleggen van een terminal van vliegveld El Prat hebben gezeten. Zeker honderd vluchten moeten worden geschrapt. Een getroffen Franse passagier overleed na een hartinfarct.

Ruim tweehonderd agenten raakten deze week gewond door de rellen, ook 107 politieauto's moesten het ontgelden. Achthonderd vuilcontainers en auto's werden verbrand. Achter de geweldsuitbarsting zouden niet alleen radicale Catalaanse separatistische jongeren zitten. Al jarenlang in de stad gevestigde Italiaanse, Griekse en Franse anarchisten zouden meedoen aan het geweld, "met als enig doel het kapot maken van de openbare orde". Onder de arrestanten zitten in ieder geval Engelsen, Marokkanen en Roemenen, weet een zegsman bij de Mossos. Ook twee Nederlanders werden afgelopen nacht aangehouden en korte tijd vastgezet.

Een website van Tsunami Democratie werd gisteren op last van de Nationale Rechtbank gesloten, al had dat weinig zin. Onmiddellijk verschenen op internet replica's van de site. En daarop ook de tekst: "Onze site wordt geblokkeerd door de Spaanse staat dankzij de medewerking van de grote telecombedrijven. De censuur is begonnen. De vraag is: Valt een tsunami te stoppen?"

Ook op Twitter en Instagram een groep met dezelfde naam Tsunami Democràtic nog altijd actief. De rechtbank onderzoekt vooral of de groep voor terroristisch geweld kan worden aangeklaagd.

2200 agenten uit Madrid

In Barcelona blokkeren lange colonnes politiebussen met daarvoor vermoeid kijkende politieagenten in gevechtstenue de meest gevoelige instellingen. Daaronder het hoofdbureau van politie, de Spaanse regeringsdelegatie, de ferryterminal en het grote station Sants. Vanuit Madrid zijn nu 2200 agenten naar Catalonie gestuurd. Op de gevechtstenues verraden uiteengespatte verfbommen de gespannen dagen.

Voor vandaag zijn er opnieuw demonstraties aangekondigd. Daarna lijkt de volgende nacht van charges en heftige gevechten onontkoombaar.