Een week impeachment in de VS: dagvaardingen en nieuwe onthullingen

• Eline de Zeeuw

  redacteur Sport & Buitenland

Sinds eind september domineert het onafgebroken de Amerikaanse voorpagina's: de afzettingsprocedure die de Democraten in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden zijn gestart tegen president Donald Trump.

Terwijl Trump ferm uithaalt naar zijn politieke tegenstanders, komen Amerikaanse media met nieuwe beschuldigingen. The New York Times onthulde dat Trump ook een transcriptie van een gesprek met de Australische premier zou hebben weggestopt op een extra beveiligde server.

In dat verslag, waar slechts een select aantal Witte Huis-medewerkers toegang toe heeft, zou te lezen zijn hoe Trump de Australische premier Scott Morisson onder druk zet. Zo probeert hij nieuwe informatie te krijgen over het Rusland-onderzoek van speciaal aanklager Robert Mueller. Australië heeft inmiddels bevestigd dat dit gesprek inderdaad plaats heeft gevonden.

De Democraten laten inmiddels geen gras over het impeachment-onderzoek groeien: de eerste officiële dagvaardingen zijn verstuurd. De minister van Buitenlandse Zaken, Mike Pompeo, had 28 september de twijfelachtige eer de eerste brief te ontvangen. Hij moet documenten overhandigen met betrekking tot het contact met de Oekraïense regering.

Kort daarvoor zei Pompeo nog niet inhoudelijk te kunnen reageren op de kwestie omdat hij het "transcript nog niet volledig gelezen had", inmiddels bevestigen steeds meer bronnen dat hij zélf getuige was van het gesprek tussen Trump en de Oekraïense president. "Dat is niet ongebruikelijk overigens, er luistert altijd een man of tien mee met dit soort gesprekken. Mensen die het contact leggen met de leider van het andere landen, maar ook mensen van inlichtingendiensten en betrokken ministers die aantekeningen maken", legt correspondent Arjen van der Horst uit.

Ook wil de Congres-commissie Trumps persoonlijke advocaat Rudy Giuliani horen. Hij moet voor 15 oktober documenten overhandigen over zijn activiteiten in Oekraïne: daar ging hij, vertelde hij openlijk aan media, op zoek naar informatie die de Bidens kon schaden.

Vrijdag is de kickstart

Vrijdag 4 oktober krijgt het impeachment-onderzoek een kickstart met het verhoor van de inspecteur-generaal van de inlichtingendiensten. "Dat is heel interessant", zegt Van der Horst. "De inspecteur-generaal is de waakhond waar de klokkenluider die de informatie heeft gelekt langs moest. De generaal heeft beoordeeld of de zorgen van de klokkenluider gegrond waren en heeft met diverse andere getuigen gepraat. Uit dat verhoor kan dus veel nieuwe, relevante informatie komen."

Een afzettingsprocedure. Hoe werk dat ook alweer?

Terwijl de Democraten de afzettingsprocedure op touw zetten, slaat Trump van zich af. Politieke tegenstanders krijgen het flink te verduren. Zo suggereerde hij dat Adam Schiff, het Democratische congreslid dat het afzettingsonderzoek leidt, gearresteerd zou moeten worden voor landverraad.

Schiff had even daarvoor in een hoorzitting het vrijgegeven transcript van het gesprek tussen Trump en de Oekraïense president in een overdreven versie samengevat.

Trump ontkent herhaaldelijk dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan strafbare feiten. Dat was hij, naar eigen zeggen, ook al in het onderzoek van openbaar aanklager Robert Mueller.

Dit is de zoveelste heksenjacht, zegt de president van Amerika:

Ook het Witte Huis en verschillende Republikeinen bekritiseren het onderzoek. Newt Gingrich, een vooraanstaande Republikein, noemde de procedure op Fox News een 'coup d'etat'. "Een poging van extreemlinks, de media en deepstate om de president, gekozen door het Amerikaanse volk, te vernietigen. Een project waar ze sinds de verkiezingsnacht van 2016 aan werken."

Hoewel de impeachment-procedure op voorhand buitengewoon lastig uit te werken is - het is immers nog nooit gelukt een president op die manier af te zetten en bovenal hebben de Republikeinen een meerderheid in de Senaat - verschuift er licht wat in de peilingen in het nadeel van Trump.

"Wat het Mueller-onderzoek niet teweeg kon brengen, krijgen deze telefoongesprekken wel voor elkaar, lijkt het", zegt Van der Horst. "Er is een duidelijke shift te zien, ook aan conservatieve kant."

Een verklaring daarvoor is simpel. "Het Mueller-rapport was vuistdik, vol namen en lastige wendingen. Het was een verzameling van alles en nog wat, waar mensen moeilijk een mening over konden vormen", zegt de Amerika-correspondent. "Nu gaat het om iets concreets. Voor velen heeft hij een lijn overschreden."

Republikeinen zien de procedure hoe dan ook vol vertrouwen tegemoet. "We hebben het Mueller-onderzoek gewonnen, dit gaan we ook winnen", zegt Jay Sekulow, een van de externe advocaten van Trump. "Ik zal je wat vertellen: als Mueller een oorlog was, is dit een schermutseling."