Is vliegtuigbouwer Boeing 'too big to fail'?
Boven op de problemen met de 737 MAX kreeg vliegtuigbouwer Boeing deze week te maken met een nieuw euvel. Tijdens een stresstest met een prototype van de nieuwe 777X sprong de vrachtdeur van het vliegtuig open. Waarom gaat er de laatste tijd zoveel mis bij het Amerikaanse bedrijf?
Het mankement aan de 777X, die de opvolger van de sinds 1995 gebouwde 777 moet worden, is wederom een tegenslag voor de vliegtuigfabrikant. De proef met het nieuwe toestel is voorlopig opgeschort. Dat kost tijd en geld, weet luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft. Toch staat het probleem volgens hem niet in verhouding tot de softwareproblemen van de 737 MAX.
"Deze uitkomst is vervelend, maar juist hierom doen vliegtuigbouwers zulke testen. De grenzen van wat een toestel aankan worden expres opgezocht. In dit geval is er grote druk op de romp gezet, zoals hoog in de lucht ook gebeurt. De romp van het toestel is als een ballon die wordt opgeblazen. Er komt veel druk op de deuren te staan. Als een deur niet goed dicht zit of als er sprake is van een ontwerpfout, kan hij openklappen."
Luchtvaartmaatschappijen willen het nieuwe (zuiniger) vliegtuigtype graag aan hun vloot toevoegen; ze hebben al voor tientallen miljarden dollars aan bestellingen geplaatst. Door de vertraging komt de 777X waarschijnlijk niet voor 2021 beschikbaar.
Bestverkochte toestel
Veel maatschappijen waren al niet zo blij met Boeing, omdat hun 737 MAX-toestellen op last van de luchtvaartautoriteiten aan de grond moeten blijven na twee crashes met het type. Zo heeft TUI Nederland drie vliegtuigen die het momenteel niet kan gebruiken.
De 737 MAX is het bestverkochte toestel van Boeing. Er moeten op dit moment nog bijna 5000 vliegtuigen geleverd worden aan luchtvaartmaatschappijen wereldwijd. Investeringsbank Jefferies schatte eerder dat het vliegverbod en de leveringsstop Boeing zeker 5,1 miljard dollar kost.
Daar kan een eventuele boete van de Securities and Exchange Commission - de Amerikaanse variant van de Autoriteit Financiële Markten - bovenop komen. De overheidsorganisatie vraagt zich af of Boeing investeerders wel goed ingelicht heeft over de problemen met het vliegtuigtype.
Vliegtuigbouwers hebben een potje geld om aanloopproblemen van nieuwe vliegtuigtypes te bekostigen.
Wat betekent dat voor de financiële positie en de toekomst van de vliegtuigbouwer? Eerder gingen al vliegtuigbouwers ten onder na crashes van hun paradepaardjes. Zo verdween de Britse fabrikant De Havilland een paar jaar na een crash van de Comet in 1954. Het toestel had te kampen met metaalmoeheid en stortte in de Middellandse Zee. Ook de namen Aérospatiale en BAe - bouwers van de Concorde - raakten na een crash bij Parijs en meerdere fusies in de vergetelheid.
Het is niet erg aannemelijk dat Boeing eenzelfde lot beschoren is, zegt luchtvaarteconoom Hans Heerkens, verbonden aan de Universiteit Twente. Hij meent, net als Melkert, dat er geen structureel probleem is bij de vliegtuigbouwer. "Ik denk dat Boeing het kan hebben. Vliegtuigbouwers hebben een potje geld om aanloopproblemen van nieuwe vliegtuigtypes te bekostigen. Want elk nieuw vliegtuig heeft problemen die moeten worden opgelost."
Hoewel de 5,1 miljard dollar aan mogelijke schade een enorm bedrag is, komt het neer op slechts 5 procent van de jaaromzet van het bedrijf. Boeing bouwt naast verkeersvliegtuigen ook militaire vliegtuigen, helikopters, satellieten, raketten en wapensystemen.
Bovendien staat de Amerikaanse overheid achter het bedrijf, dat kantoor houdt in Chicago en bijna 170.000 mensen aan het werk heeft in de megafabriek in Seattle, en in productielocaties in Californië en South Carolina. "Het is de enige Amerikaanse vliegtuigbouwer. De overheid laat Boeing niet struikelen vanwege een nieuw type. De 737 heeft zich al sinds de jaren 70 bewezen", aldus Heerkens.
Volle orderportefeuille
De luchtvaartmaatschappijen, die veel langer op de levering van de 737 MAX moeten wachten dan gepland, hebben in theorie de optie om hun bestelling te annuleren. Maar velen zullen dat niet doen. "Men legt zich met leveringscontracten jarenlang vast aan een bouwer. De piloten en het onderhoudspersoneel zijn getraind voor een bepaald toestel."
Bovendien heeft overstappen naar het enige echte alternatief, Airbus, geen zin. "Ook daar moeten maatschappijen heel lang wachten op nieuwe toestellen, de orderportefeuille zit helemaal vol."
Is Boeing dan too big to fail? Kunnen luchtvaartmaatschappijen, industrie én Amerika niet zonder? "Ja, dat kun je zeker zeggen", beaamt Heerkens.
Boeing werkt aan een oplossing voor het softwareprobleem van de 737 MAX. Het bedrijf verwacht dat het vliegtuig nog dit jaar weer de lucht in kan. De Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA heeft volgende maand een certificeringsvlucht gepland staan, maar veel luchtvaartmaatschappijen hebben het toesteltype voor de zekerheid tot december uit hun vliegschema's gehaald.
