Waarom de natuurbranden in Afrika anders zijn dan die in de Amazone
Op deze satellietfoto zie je alle actieve branden ter wereld van de afgelopen 24 uur. Het zuiden van Afrika kleurt knalrood. Daar zijn veel meer natuurbranden dan in de Amazone. Waarom is er dan voor de branden in Brazilië meer aandacht, vragen mensen zich af op sociale media.
Critici verwijzen naar de cijfers. Alleen al in Angola waren er in twee dagen tijd ruim drie keer zo veel natuurbranden als in Brazilië, concludeerde persbureau Bloomberg. 6902 actieve vuurhaarden tegenover 2127. En in de Democratische Republiek Congo waren het er in 48 uur tijd bijna 3400.
Deze aantallen lijken enorm hoog. Uit statistieken van de Global Fire Emission Database blijkt dat ze sinds 2016 niet meer zo hoog zijn geweest op dit punt in het jaar. Deskundigen geven als kanttekening dat de jaarlijkse verschillen relatief klein zijn, zeker in vergelijking met het aantal branden in de Amazone.
Het fenomeen zelf is dus niet uitzonderlijk. De Afrikaanse savannes staan elk jaar rond deze tijd in brand. De branden ontstaan deels natuurlijk in het droge seizoen, maar de meeste vuren worden aangestoken, zegt NASA-onderzoekswetenschapper Niels Andela. Volgens hem zijn boeren én het ecosysteem in zekere mate zelfs afhankelijk van deze cyclus.
'Onmisbaar onderdeel'
Hij maakt nadrukkelijk onderscheid tussen bosbranden en branden op de grasvlaktes van de savannes, waar het hier over gaat. "De tropische bossen en savannes zijn eigenlijk een omgekeerde wereld. Bij de bossen doen die aangestoken branden de flora en fauna alleen maar kwaad. Maar die branden op de savanne zijn een onmisbaar onderdeel van het ecosysteem."
De vlammen zorgen er volgens hem voor dat het landschap voldoende open blijft. De Nederlander noemt de hei in ons land als metafoor. "Als dat dicht zou groeien met bos, dan verdwijnt de natuurlijke vegetatie en dieren die op de heide leven."
Al honderden jaren worden delen van de grasvlaktes in brand gezet door boeren. Het hoofddoel is land ontginnen, elk jaar opnieuw. "Na de oogst groeit het gras boven je hoofd uit", zegt Afrika-correspondent Koert Lindijer. Dat gras moet worden weggehaald, en in de brand steken is de snelste en goedkoopste optie. "En het levert ook mest op, zeggen de boeren."
De bosbranden in de Amazone zijn dus een ander soort natuurbrand dan die op de graslanden van de Afrikaanse savannes. Want de bosbranden in Brazilië zijn onderdeel van de grootschalige ontbossing, die daar in een veel hoger tempo gebeurt dan in Afrika.
Bovendien zijn de bosbranden in de Amazone sinds 2010 niet meer zo talrijk en intens geweest, meldde NASA zondag. Qua aandacht voor de branden in deze jungle helpt het natuurlijk als wereldsterren het aankaarten op sociale media. De bosbranden werden ook uitgebreid besproken op de G7 en zorgden voor aanvaringen tussen de presidenten van Brazilië en Frankrijk.
Dat is bij de jaarlijkse savannebranden in Afrika (nog) niet het geval. Ook in lokale media is er volgens NOS-correspondent Lindijer geen grote aandacht voor.
Tegendraadse trend
Wereldwijd brandt er volgens NASA-wetenschapper Andela jaarlijks een oppervlakte ter grootte van de Europese Unie af door natuurbranden. Opvallend genoeg is de trend dat er steeds minder stukken grond in in vlammen opgaan.
NASA concludeerde twee jaar geleden dat er tussen 1995 en 2015 zo'n 25 procent minder aardoppervlak was verbrand. Vooral op de savannes van Noord-Afrika was er een flinke daling zichtbaar. Maar in zuiden van het continent blijft het aantal natuurbranden schommelen.
Zoals goed te zien is als de steeds terugkerende rode vlek op de satellietfoto's.
