AfD aan kop in Oost-Duitsland, maar de partij kampt met interne strubbelingen

• Luuk von Burg

Nog ongeveer drie weken en dan gaan de voormalig Oost-Duitse deelstaten Saksen en Brandenburg naar de stembus. De rechts-populistische Alternative für Deutschland is sterker dan ooit en lijkt de verkiezingen in beide deelstaten te kunnen winnen. Maar binnen de partij zelf rommelt het.

Een subgroep binnen de partij, Der Flügel, is volgens sommigen extreemrechts, maar kan in het oosten juist op veel bijval rekenen. De AfD als geheel lijkt hiermee in een tweestrijd terecht te zijn gekomen.

Verdachte groepering

De AfD-voorzitter in de deelstaat Thüringen, Björn Höcke, richtte de nationalistischere Flügel op in 2015. Begin deze zomer ondertekende een honderdtal partijleden een petitie tegen de macht van Höcke en zijn Flügel.

De landelijk voorzitter van de AfD, Jörg Meuthen, liet zich er ook over uit. Hij zei dat de Flügel "een duidelijke grens moet trekken aan de rechts-extreme kant". "We willen een volkspartij zijn. We moeten niet elke gek accepteren", zei Meuthen.

De Duitse inlichtingendienst kondigde in januari aan de Flügel scherp in de gaten te houden en noemt de afdeling een verdachte groepering.

Maar in voormalige Oost-Duitsland wordt er anders gekeken naar de Flügel. In Saksen en Brandenburg is de AfD groot (in peilingen respectievelijk rond de 19 en 25 procent) en Der Flügel populair. Uit onderzoek blijkt dat 40 procent van de AfD'ers de subgroep een warm hart toedraagt.

De voorzitter van de partij in de deelstaat Saksen, Jörg Urban, is ook een Flügelprominent. Hij neemt de term 'extremer' liever niet in de mond. "Ik denk dat we eerder nog patriottischer zijn. Wij willen dat de prioriteit ligt bij het immigratiebeleid."

Dat dit punt aanslaat in Saksen, is te merken als Urban met inwoners van de Saksische stad Chemnitz in gesprek gaat. Nadat Urban heeft gesproken over onderwijs, internetverbinding en milieu, gaat de zaal rechtop zitten als hij het onderwerp migratie aansnijdt.

Correspondent Wouter Zwart was erbij in Chemnitz:

Een uitspraak waarin Urban belooft criminele vluchtelingen het land uit te zetten, wordt met luid applaus ondersteund. "Als je jezelf serieus neemt, dan ga je toch geen oorlogsvluchtelingen in de klas zetten bij Duitse kinderen. Dan bereid je ze voor op terugkeer, want als de oorlog voorbij is dan ga je gewoon terug", vervolgt Urban zijn toespraak. Opnieuw klinkt er geklap.

Inwoners van de voormalige DDR voelen zich nog altijd regelmatig achtergesteld tegenover het 'rijke' West-Duitsland. De hogere werkloosheid en lagere lonen frustreert mensen in het oosten en maakt ze gevoeliger voor het populistische geluid. Volgens deelstaatvoorzitter Urban heeft het ermee te maken dat de mensen in Saksen al een keer geleefd hebben in een autoritaire staat. Daardoor zouden inwoners van zijn deelstaat sneller patriottistisch durven op te treden tegen huidige bestuurders.

Via de media

Urban baalt van de strubbelingen en vindt het bezwaarlijk dat dit nu via de media wordt gespeeld. "Als mijn partijgenoten het niet met mij eens zijn kunnen zij mij altijd bellen. Nu wordt het via de media gedaan en dat schaadt de partij. Maar echte spanning tussen de Flügel en de AfD is er niet."

Of de AfD - met de Flügel - daadwerkelijk de grootste gaan worden in Saksen en Brandenburg, zal blijken op 1 september. Op 27 oktober gaan ze ook stemmen in Thüringen, eveneens in de voormalige DDR en de deelstaat van Björn Höcke. Ook hier staat de AfD er in de peilingen met 24 procent goed voor.