Duits bedrijfsleven in actie tegen rechts-populisme
"Made in Germany, gemaakt door diversiteit." Met die slogan voeren tientallen Duitse ondernemingen campagne tegen vreemdelingenhaat. Met de Europese verkiezingen in aantocht maken de bedrijven zich zorgen over het groeiende populisme en nationalisme. Die schaden volgens hen het imago van Duitsland als exportland en daarmee uiteindelijk ook de economie.
"Maar onze drijfveer is meer dan financieel alleen", vertelt Philipp Haußmann van de Klett Gruppe. "Als onderneming staan we midden in de samenleving en dus hebben we de maatschappelijke verantwoordelijkheid om ons uit te spreken."
Integratiecursussen
De Klett Gruppe is een van de grootste uitgevers van schoolboeken en lesmateriaal in Europa. Zo publiceert het bedrijf ook de lesboeken voor taal- en integratiecursussen van immigranten. Het is een van de redenen waarom Klett met vijftig andere Duitse familiebedrijven het protestpamflet tegen rechts-populisme heeft ondertekend. "Wat partijen zoals AfD beweren over immigranten, buitenlanders en de islam is ronduit fout", meent Haußmann.
Hij doelt daarmee op het verkiezingsprogramma van Alternatieve für Deutschland (AfD). Met een campagne tegen immigratie, globalisering en het politieke establishment won de partij bij de Bondsdagverkiezingen van 2017 ruim 13 procent van de stemmen. In de peilingen voor de aanstaande Europese verkiezingen staat AfD op zo'n 12 procent.
Haußmann benadrukt dat hij de partij als geheel niet veroordeelt. "Ik ben een liberaal en vind het belangrijk dat elke beweging recht van bestaan heeft. Maar het is net zo belangrijk dat wij er tegen kunnen strijden. Discriminatie en antisemitisme hebben in Duitsland altijd bestaan. We kennen ons verleden. Maar voor het eerst in lange tijd zien we weer een partij die niet alleen wordt gekozen, maar ook echt wortelt in onze samenleving. En daartegen moeten we als onderneming onze stem verheffen. Kleur bekennen."
Multinationals
Klett en de vijftig familieondernemingen staan niet alleen. Afgelopen maanden spraken ook enkele van Duitslands grootste multinationals zich uit tegen rechts-populisme, zoals Siemens, Daimler en Volkswagen.
In een interview met de Frankfurter Allgemeine noemde Volkswagen-voorzitter Hiltrud Werner AfD een toenemend probleem in met name Oost-Duitse deelstaten: "We zien bezorgd toe hoeveel van onze werknemers AfD weet te bereiken. Het zou vreselijk zijn als de mensen de verkiezingen van 2019 benutten om de regering weg te sturen", vertelt Werner aan de krant. Ze sprak tevens de hoop uit dat de grote gematigde partijen zich gewaarschuwd voelen, "zodat de kiezers niet in de armen van de populisten lopen. Dat zie ik liever niet".
Het is precies dit soort uitspraken die Tom Mechsner tegen de borst stuiten. "We beslissen zelf wel op wie we stemmen", zegt hij, zichtbaar geïrriteerd. Mechsner werkt in een Porsche-fabriek, een dochteronderneming van Volkswagen. "De mensen worden tot speelbal van de politiek gemaakt. Ze moeten zelf kunnen kiezen en niet gestraft worden als ze anders denken dan wordt voorgeschreven."
Mechsner zit tevens in de ondernemingsraad van Porsche, maar doet dat namens een rechtse vakbond. Het relatief nieuwe Zentrum Automobil is opgericht als alternatief voor de traditionele vakbonden. "Die zijn allemaal links en trekken het hele debat die kant op. Wij zijn het broodnodige tegenwicht vanuit de rechterkant", legt woordvoerder Simon Kaupert uit.
Dat sommige leden van Zentrum Automobil er extreemrechtse ideeën op zouden nahouden, ontkent Kaupert. "Onze linkse tegenstanders bestempelen ons graag als boze nazi's, maar dat is onzin."
Hoewel Zentrum geen officiële relatie met AfD heeft, werken ze op verschillende plekken wel met elkaar samen. Kaupert steekt zijn voorkeur voor de partij dan ook niet onder stoelen of banken: "Ik snap wel dat onze managers en aandeelhouders tegen de AfD zijn. Het is de enige partij die zich uitspreekt tegen globalisering en het establishment. En dat bedreigt natuurlijk de omzetcijfers van de bedrijven."
Voor Klett-voorzitter Haußman is die omzet helemaal geen issue. "En ik wil ook helemaal geen stemadvies geven. AfD mag wat mij betreft bestaan. En als mensen op die partij willen stemmen, dan moeten ze dat vooral doen. Ook werknemers van mijn eigen bedrijf. Maar ik weet zeker dat die er vrijwel niet zijn."
