Spanning rond beoogd Commissievoorzitter Von der Leyen neemt toe
Ursula von der Leyen komt nog tientallen stemmen tekort om dinsdag door het Europees Parlement tot voorzitter van de nieuwe Europese Commissie te worden gekozen. De Duitse moet in Straatsburg 374 stemmen halen. Ze kan rekenen op de stemmen van de christendemocraten (182) en een deel van de sociaaldemocraten, maar dat is niet genoeg.
Niet alle liberalen zullen voor haar benoeming stemmen en ook bij de kleinere fracties is er veel verzet. Als het parlement haar voordracht verwerpt, hebben de regeringsleiders een maand de tijd om met een nieuwe kandidaat te komen.
Al meteen na de voordracht van Von der Leyen op 2 juli was er kritiek, onder meer bij deze Nederlandse parlementariërs:
Het wordt een dubbeltje op z'n kant voor de 60-jarige Von der Leyen. Afgelopen week is ze bijna alle fracties langs geweest om niet alleen kennis te maken, maar ook om zaken te doen. De liberale fractie Renew Europe, waar ook de parlementariërs van VVD en D66 bij horen, willen in ruil voor hun steun een nieuw kiessysteem, zodat de burger meer invloed heeft op wie er in de toekomst voorzitter van de Europese Commissie wordt.
Ook wil de partij een ambitieuzer klimaatbeleid. Bovendien mag er wat de liberalen betreft geen onderscheid zijn tussen de twee vicevoorzitters, de sociaaldemocraat Frans Timmermans en de liberaal Margrethe Vestager. "Ze moeten gelijkwaardig zijn, waarbij de een niet meer is dan de ander", aldus verschillende politici.
Om hun eisen kracht bij te zetten, hebben de liberalen voor het weekend een brief (.pdf) met eisen gestuurd aan Von der Leyen.
Zwartboek
Bij de sociaaldemocraten circuleert een zwartboek, waarin alle gebreken van de nieuwe Commissievoorzitter worden opgesomd. Van falend leiderschap, miljoenenoverschrijdingen bij projecten op 'haar' ministerie van Defensie in Berlijn, tot plagiaat bij haar proefschrift. Iets waar Von der Leyen overigens van is vrijgesproken.
De sociaaldemocraten (154 stemmen) zijn erg verdeeld. De Spanjaarden, die de grootste groep vormen in de fractie, zijn voor Von der Leyen. Spanje heeft in de hele deal rond de Europese topbanen de post van EU-buitenlandchef binnengesleept. De Spanjaard Josep Borrell wordt de opvolger van Federica Mogherini.
Maar de Nederlanders van de PvdA twijfelen. Ze vinden dat Frans Timmermans, de sociaaldemocratische Spitzenkandidat bij de verkiezingen, alsnog voorzitter van de nieuwe Commissie moet worden. Ook de Duitsers (SPD) zien hun landgenoot Von der Leyen niet zitten en willen tegen stemmen. Daarmee wordt de Europese politiek ineens ook Duits: thuis zit de SPD in een coalitie met de CDU van Von der Leyen, een tegenstem zou in Berlijn tot nieuw onmin kunnen leiden.
Praten met oppositie
Als de drie grote fracties (christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen) voor haar zouden stemmen, zou Von der Leyen het met 444 stemmen ruimschoots halen. Maar nu daar zoveel twijfelaars en tegenstemmers zijn, probeert ze ook bij de kleinere partijen stemmen te halen.
De Groenen met hun 75 stemmen zijn vooralsnog niet van plan om de Duitse kandidaat aan een meerderheid te helpen. Ze vinden de klimaatplannen van Von der Leyen te zwak. "We hebben de verkiezingen gewonnen met een klimaatagenda en dan gaan we niet meteen water bij de wijn doen", aldus Bas Eickhout van GroenLinks.
En ook bij de conservatieven (ECR), de partij waar Forum voor Democratie bij zit, zijn er twijfels. Volgens fractievoorzitter Derk Jan Eppink heeft Von der Leyen overal andere toezeggingen gedaan. Zo heeft ze aan de Poolse regeringspartij PiS beloftes gedaan over de procedures rond de rechtsstaat en krijgen ze als het aan haar ligt extra geld om de overgang van steenkool naar schone energie te kunnen maken.
Dertig tot veertig stemmen
Volgens voorzichtige schattingen komt ze op dit moment nog dertig tot veertig stemmen tekort voor een meerderheid. Dinsdagochtend kan ze proberen de laatste stemmen binnen te slepen, want dan debatteert het voltallige parlement met Von der Leyen. Tot op heden heeft ze alleen met de afzonderlijke fracties gesproken. Daarna gaan de fracties zich beraden.
Dinsdag om 18.00 uur is de geheime stemming in Straatsburg. Als ze het niet haalt, wordt op korte termijn een extra top van de regeringsleiders verwacht. Zij zullen dan een andere kandidaat-voorzitter moeten voordragen.
