Ooggetuigen: 'Sudanese milities gingen ziekenhuizen binnen en openden het vuur'

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Uit de Sudanese hoofdstad Khartoem komen de verhalen van ooggetuigen los. Vanochtend vroeg hebben paramilitairen een tentenkamp van demonstranten voor het militaire hoofdkwartier aangevallen. De paramilitairen hebben tenten in brand gestoken, demonstranten in elkaar geslagen en met scherp geschoten op de menigte. Volgens AP zijn er minstens 13 doden en 116 gewonden gevallen.

Vrijdag waarschuwde legerleiders al dat ze actie gingen ondernemen tegen de demonstranten die al wekenlang elke dag sit-ins houden voor het hoofdkwartier van het leger. Volgens het leger vormen die demonstranten een bedreiging voor de revolutie, ook al verliepen vrijwel alle sit-ins vreedzaam.

Verschillende bronnen vertellen de NOS dat militie-eenheden na die operatie zich door heel de hoofdstad hebben verspreid. Ze gaan van wijk tot wijk en schieten gericht op samengeschoolde groepen om mensen van de straat te verdrijven. De bronnen melden dat scherpschutters op de daken van gebouwen staan om nieuwe demonstraties te voorkomen. Gewapende mannen zijn een ziekenhuis binnengevallen en hebben daarbinnen het vuur geopend, zeggen meerdere bronnen.

In deze video is te zien hoe de demonstranten op de vlucht slaan voor rondvliegende kogels:

"Kun je de geweerschoten horen?" Mohamed Salman is net naar buiten gestapt om via zijn mobiele telefoon de NOS te woord te staan. Maar op straat is het te gevaarlijk, dus hij gaat snel weer naar binnen. "In mijn wijk zijn ze met veel voertuigen aangekomen. Ze namen posities in en begonnen kleine groepen mensen uit elkaar te drijven door in de lucht te schieten en traangas af te vuren. Ik heb vrienden in andere wijken gesproken die zeggen dat er geen waarschuwingsschoten worden gelost maar gericht op mensen wordt geschoten."

Wat er zich vanochtend op het plein voor het militaire hoofdkwartier afspeelde wordt langzaamaan duidelijker. Voor het ochtendlicht zijn auto's met gewapende mannen op het plein gearriveerd. Ze kwamen vanuit twee kanten van het plein, en hebben de demonstranten omsingeld. Vanuit de ene kant hebben de mannen traangas afgevuurd, terwijl er vanuit de andere richting met scherp werd geschoten.

Geslagen en kaalgeschoren

Terwijl mensen probeerden te vluchten, hebben de gewapende mannen demonstranten in elkaar geslagen. "Sommige demonstranten - degenen die dreadlocks hebben - werden door de mannen kaalgeschoren," vertelt Salman over de telefoon.

Wie zijn de gewapende mannen? "Het zijn twee organisaties," zegt de in Nederland woonachtige Sudanees Ahmed Abushaam. Hij legt uit wie hij bedoelt: de Sudanese geheime dienst, en de Rapid Support Forces, de paramilitaire macht die vroeger de Janjaweed heette, maar die van naam is veranderd na de burgeroorlog in Darfur waar zij een beruchte rol speelden. "Dit is precies hoe de Janjaweed opereert. Wat ze vroeger in Darfur deden, doen ze nu in onze hoofdstad,"aldus Abushaam.

"We zijn totaal niet veilig," zegt demonstrant Abdelmonim Ali, die een huis is binnengevlucht in een van de buitenwijken van Khartoem. "We hebben een gewonde bij ons. We kunnen geen kant op want de scherpschutters lopen over de daken van alle gebouwen in deze straat."

Nog een demonstrant doet tegenover de NOS zijn verhaal: "Om 5 uur 's ochtends begonnen de aanvallen. We waren op straat, maar moesten allemaal een andere kant op vluchten en zo ben ik dus mijn vrienden en mededemonstranten uit het oog verloren. Veel mensen die ik ken zijn gewond geraakt, maar toen ik in het ziekenhuis ging kijken werd ook daar geschoten. Ik moest snel het pand verlaten en ben terug gegaan naar mijn eigen schuilplaats. Op het moment zie ik op Facebook dat steeds meer mensen in opstand komen. In dorpjes hieromheen gaan mensen juist de straat op, ook al is het levensgevaarlijk. Mensen zijn hierdoor juist gemotiveerd om door te vechten en in opstand te komen."

De demonstraties die Sudan al maanden in hun greep houden zijn de laatste weken weer opgelaaid nadat onderhandelingen tussen het leger en de oppositie in een impasse raakten. De legertop wil de leiding nemen in een interim regering die zou moeten voorzien in economisch herstel en democratische verkiezingen. De oppositie eist zelf de leiding, en vreest dat de hoogste legerofficieren een manier zoeken om de partij van de afgezette president Bashir aan de macht te houden voor de lange termijn.

Waarom de paramilitairen vandaag hebben ingegrepen is niet zeker, maar meerdere bronnen wijzen naar de buitenlandse reis die commandant Hemedti eind mei maakte. Hemedti, de voormalige rechterhand van Bashir, is net terug uit Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Egypte. Deze drie landen hebben miljardensteun aan de Sudanese legertop beloofd. Met name het koningshuis in Saudi-Arabië willen hun warme banden met Hemedti behouden omdat hij militaire steun geeft aan de Saudi's en het Jemenitische regeringsleger in de burgeroorlog in het naburige Jemen.

Dat gaat over de ruggen van gewone Sudanezen, zegt demonstrant Abdelmonim Ali. "Het volk is woedend," zegt hij. "We dachten dat we een deal konden sluiten met het leger. Maar nu komen mensen in heel Sudan in verzet. We willen verandering. We hebben vreedzaam gedemonstreerd. Degenen die vandaag onschuldige burgers hebben gedood zullen worden berecht."