'Onderzoek naar etnisch profileren bij controles door Belastingdienst'
De Autoriteit Persoonsgegevens doet onderzoek naar etnisch profileren door de Belastingdienst. De fiscus gebruikte mogelijk gegevens over de tweede nationaliteit van mensen om te bepalen van wie de kinderopvangtoeslag werd stopgezet, schrijven RTL Nieuws en Trouw.
Het onderzoek wordt gehouden na klachten van een Almeers kinderdagverblijf en een gastouderbureau uit Eindhoven. Het bureau merkte in 2016 op dat een medewerker van de Belastingdienst de tweede nationaliteit van ouders bijhield in een Excel-bestand. Bij het kinderdagverblijf viel het op dat een paar jaar geleden bij de helft van de ouders de toeslagen waren ingetrokken. Het ging toen bijna alleen om ouders van buitenlandse komaf.
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) trok in 2017 al aan de bel bij de Belastingdienst met de vraag of de fiscus de tweede nationaliteit van mensen registreert en zo ja, of deze ook wordt gebruikt voor risicoselectie. Dat ontkende de Belastingdienst, staat in een brief die de krant en nieuwsrubriek hebben. Het is bijna altijd verboden om zaken als ras en etniciteit vast te leggen, zegt de AP. Onderzocht wordt nu of dat indirect toch is gebeurd via het registreren van de tweede nationaliteit.
Oorspronkelijke gegevens
Op vragen van RTL en Trouw geeft de Belastingdienst nu wel toe dat het gegevens over de nationaliteit gebruikt bij controles. Als verklaring geeft de fiscus dat met die informatie gecontroleerd kan worden of een ouder de Nederlandse nationaliteit bezit of een verblijfsstatus heeft. Die informatie zou komen uit de Basisregistratie Personen. Maar in die registratie wordt de nationaliteit sinds 2015 niet meer bijgehouden, enkel of iemand Nederlander is of niet.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken reageert bij beide media verbaasd. "De Belastingdienst heeft geen autorisatie voor het bevragen van nationaliteiten waarvan de bijhouding beëindigd is", stelt het ministerie. Als verklaring geeft de Belastingdienst daarvoor dat het beschikt over "oorspronkelijke gegevens" van de Basisregistratie Personen en dat het "de mogelijkheden beziet om deze gegevens te schonen in de systemen".
De Belastingdienst ontkent overigens dat bij de bestrijding van fraude geselecteerd is op de tweede nationaliteit van gastouders, gastouderbureaus of vraagouders. Maar helemaal zeker weten, doet de dienst dat niet. "Voor geen enkele organisatie is het echter mogelijk om een absolute garantie te geven. Dat geldt ook voor de onze", staat in een reactie.
Honderden toeslagen stopgezet
In 2014 kwamen ruim 230 gezinnen in financiële problemen, toen de Belastingdienst van het ene op het andere moment de kinderopvangtoeslag stopzette. Volgens de dienst waren er "signalen van fraude", maar jaren later bleek dat het stopzetten in slechts 27 gevallen terecht was. Ouders moesten de toeslagen terugbetalen en pas na het stopzetten van de toeslagen werd bij ouders om bewijzen gevraagd.
Ouders dienden bijna 400 bezwaarschriften in, maar zij konden hun bezwaar niet goed motiveren omdat de fiscus niet duidelijk had aangegeven welke bewijsstukken ontbraken of onvoldoende waren. De actie leidde tot scherpe kritiek van de Nationale ombudsman en de Kinderombudsman. Staatssecretaris Snel bood in oktober vorig jaar zijn excuses aan voor de werkwijze van de Belastingdienst.
