Socialisten de grootste bij Spaanse verkiezingen, ook Vox winnaar
De sociaal-democratische PSOE is de grootste partij van Spanje. De partij van demissionair premier Pedro Sánchez kreeg bijna 29 procent van de stemmen en komt met 123 zetels (+38) in het Congres van Afgevaardigden, de Spaanse Tweede Kamer. De rechts-populistische nieuwkomer in de landelijke politiek, Vox, debuteert in het Congres met 24 zetels.
Sánchez boekte weliswaar een grote verkiezingszege, maar zijn PSOE heeft ook samen met de radicaal-linkse Podemos-partij (42 zetels) geen parlementaire meerderheid. Daarvoor zijn 176 zetels nodig in de 350 zetels tellende Tweede Kamer.
Dat betekent dat Sánchez opnieuw met Catalaanse en Baskische separatisten in zee moet, als hij een linkse meerderheidsregering wil vormen. Sanchez zei vannacht dat hij graag een pro-Europese regering wil vormen die strijdt voor sociale rechtvaardigheid en die de grondwet respecteert. Met dat laatste wilde hij aan de separatisten duidelijk maken dat er van afscheiding geen sprake kan zijn.
Correspondent Rop Zoutberg over de verkiezingsuitslag:
De conservatieve Partido Popular leed een flinke nederlaag. De partij zag een deel van zijn kiezers weglopen naar Vox en houdt 66 zetels over. Bij de verkiezingen in 2016 waren de conservatieven nog de grootste, met 137 zetels.
Volgens correspondent Rop Zoutberg is het succes van Sánchez mede te danken aan enkele populaire maatregelen: de pensioenen en het minimumloon gingen omhoog. "Daar wordt hij voor beloond."
Daarnaast is de opkomst van Vox belangrijk: "Je ziet dat de andere conservatieve partijen, Ciudadanos en de Partido Popular, naar rechts zijn opgeschoven", zei Zoutberg in Nieuwsuur. "Het hele midden van het politieke spectrum bleef leeg. Daar hebben de sociaal-democraten kiezers gevonden."
Zoutberg verwacht moeizame coalitieonderhandelingen. De verwachting is dat Sánchez eerst gaat praten met Podemos en Catalaanse partijen. Maar het waren juist de Catalaanse separatisten die in februari de regering van Sánchez lieten vallen.
Een tweede optie is een coalitie van PSOE met het liberale Ciudadanos. Die twee partijen zijn samen goed voor een comfortabele meerderheid van 180 zetels. De liberalen hebben overigens steeds gezegd dat ze niet gaan samenwerken met Sánchez, zegt Zoutberg. "Ik denk dat de druk heel erg groot wordt op Ciudadanos om toch te gaan regeren met Sánchez. Maar er zal heel wat water bij de wijn moeten worden gedaan, want ze hebben elkaar voor rotte vis uitgemaakt."
Hoge opkomst
De opkomst was meer dan 75 procent. Dat is bijna 10 procentpunt hoger dan de opkomst bij de vorige parlementsverkiezingen, in 2016.
Vooral in Catalonië was de animo om te stemmen groot. Om 18.00 uur had meer dan 64 procent van de stemgerechtigden gestemd, tegen ruim 46 procent in 2016.
De hoge opkomst in Catalonië is vrijwel zeker het gevolg van het onafhankelijkheidsstreven daar. Het regioparlement riep in 2017 de onafhankelijkheid uit, maar dat was ongrondwettelijk. Het separatisme in Catalonië, maar ook in Baskenland is een van de belangrijkste verkiezingsthema's.
Vox
Vooral Vox lijkt daar baat bij te hebben gehad. Het redden van de Spaanse nationale eenheid is het belangrijkste streven van deze in 2013 opgerichte partij. Het verkiezingssucces is dan ook een rechtstreeks gevolg van de poging tot afscheiding in 2017 van Catalonië.
"We gaan de eenheid verdedigen en de onafhankelijkheidspartijen verbieden", zei partijleider Santiago Abascal op een verkiezingsbijeenkomst. "We zijn het spuugzat dat ze ons belastinggeld krijgen. Daarmee vernietigen ze Spanje, de heilige erfenis die we van onze grootouders kregen."
