Het blijft spannend hoe 'artikel 13' het internet gaat veranderen
Na veel gesteggel is er gisteravond een akkoord gesloten over Europese auteursrechtenwetgeving. Het Europees Parlement, de Raad van Ministers en de Europese Commissie vergaderden urenlang in Straatsburg totdat er overeenstemming was. De vraag is nu hoe het internet gaat veranderen door de nieuwe wetgeving.
Aan de exacte juridische tekst wordt nog gewerkt, maar er is al veel kritiek. De wet gaat het internet op een verkeerde manier veranderen, zeggen critici. Burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom spreekt onder meer van "een grote inperking van al het moois dat je op het internet kunt vinden". Tegelijkertijd juicht de entertainmentindustrie de regels juist toe, evenals uitgevers. Zij hopen door de wetgeving gecompenseerd te worden in verloren inkomsten.
De auteursrechtenwetgeving gaat over een groot pakket aan maatregelen. De onderhandelingen van deze week focusten zich vooral op artikel 13 van de nieuwe wet. Dat verplicht techplatforms zoals YouTube en Facebook om vooraf afspraken te maken met auteursrechthebbenden.
Op dit moment is het zo dat als er door hun gebruikers iets op internet wordt geplaatst dat inbreuk maakt op het auteursrecht, dit alleen achteraf kan worden verwijderd. De rechthebbende krijgt dan geen vergoeding. Soms zijn er al wel afspraken over betalingen, maar die zijn vrijwillig.
Afspraken maken
Dat moet anders, vindt de EU. Platforms waar gebruikers content plaatsen moeten met alle makers afspraken gaan maken, zodat die gegarandeerd betaald worden. Anders mag de desbetreffende content niet online komen. De verantwoordelijkheid hiervoor komt bij de platforms te liggen.
Hoewel er gisteren een akkoord is gesloten, blijft er veel onduidelijk. Dat er iets gaat veranderen, daarover is weinig twijfel. Maar hoe, en of de gevolgen voor de gemiddelde internetgebruiker groot of klein uitvallen is volgens deskundigen nog lastig te zeggen.
Die onzekerheid kan betekenen dat we wellicht sommige video’s moeten blokkeren om aansprakelijkheid te voorkomen.
Techplatforms, zoals YouTube, waarschuwen al langer dat het grote gevolgen kan hebben. In november schreef de topvrouw van het videoplatform, Susan Wojcicki, hierover een blogpost. Ze haalde daarbij als voorbeeld de bekende video Despacito aan, waar meerdere partijen aan hebben meegewerkt. Wat betekent dat er meerdere auteursrechthebbenden zijn, die in algemene zin niet altijd bekend zijn.
"Die onzekerheid kan betekenen dat we wellicht video's zoals deze moeten blokkeren om aansprakelijkheid te voorkomen." Ook schrijft Wojcicki dat als je dit vertaalt naar de enorme hoeveelheid video's die naar het platform wordt geüpload (400 uur elke minuut volgens YouTube) het risico's met zich meebrengt die mogelijk kunnen leiden tot rechtszaken en bijbehorende claims.
En dat geldt niet alleen voor YouTube, maar ook voor bijvoorbeeld Facebook, Instagram en andere platforms waar auteursrechtelijk beschermd materiaal wordt geüpload. Het gaat dan niet alleen over video, maar ook om muziek, tekst of afbeeldingen. Zie daar de zorgen van deskundigen: deze wetgeving kan het internet zoals we dat kennen veranderen.
Uiterste best doen
De vraag is alleen in welke mate. Zo zou er in de nieuwe wet staan dat platforms "hun uiterste best" moeten doen om te voldoen aan de wet. De tekst is verspreid door Europarlementariër Julia Reda van de Piratenpartij, tegenstander van artikel 13. Ze was betrokken bij de gesprekken de afgelopen dagen.
Het wordt heel moeilijk om de precieze consequenties te voorzien.
Die woorden kunnen worden uitgelegd als een lichte versoepeling voor de techplatforms. Waardoor de verandering wellicht wat minder groot zal zijn dan eerder werd gevreesd. Facebook en Google willen nog niks over de wettekst zeggen, die gaan ze eerst met hun juristen bestuderen.
"Het is heel moeilijk om de precieze consequenties nu al te voorzien", zegt Mireille Eechoud, hoogleraar Informatierecht. "Artikel 13 is alleen al drie pagina's aan tekst, het is super lang en complex voor een wet die in 27 landen moet gaan gelden. Dat gaat niet in elk land voor hetzelfde resultaat zorgen." En dat is ook meteen de kritiek die te horen is: de wet is eigenlijk te ingewikkeld, zegt ook Eechoud.
Waar vooral onduidelijkheid over is, is of het de techplatforms zal lukken om genoeg licentieafspraken te maken, zodat de auteursrechten zijn geregeld. "Ik kan me haast niet voorstellen dat dat lukt", zegt Stef van Gompel, bij de UvA gespecialiseerd in auteursrecht. "Dus dat kan betekenen dat die inhoud vervolgens wordt tegengehouden. Al blijven de precieze gevolgen onduidelijk."
De wet bevat daarnaast een aantal uitzonderingen: gevallen waarbij er geen geld aan makers betaald hoeft te worden. Bijvoorbeeld memes, als het gaat om een parodie of citaat. Maar ook daar blijft onzekerheid over bestaan: zien filters van de platforms die moeten bepalen of iets mag worden toegelaten het verschil wel? Andrus Ansip, vicepresident van de Europese Commissie, twitterde gisteren nadat de deal rond was gekomen dat dit allemaal wel goed zou komen: "wie zei dat we memes zouden gaan verbannen, probeerde je voor de gek te houden".
Tegenstanders van de wet hebben inmiddels aangekondigd dat ze nog hun best gaan doen om zaken aangepast te krijgen. Europarlementariër Reda roept medestanders op een petitie te tekenen tegen de wet en vraagt om druk uit te oefenen op parlementariërs.
Of dat gaat helpen is de vraag, de vertegenwoordiger die namens het parlement de onderhandelingen heeft gevoerd zei gisteravond dat hij verwacht dat de wetgeving die er nu ligt waarschijnlijk aangenomen wordt. Het Europees Parlement en de Raad van Europa stemmen er naar verwachting in maart en april over.
