Ook in het bananenpakhuis zien ze het: er komt steeds meer coke binnen

• Remco Andringa en Mattijs van de Wiel

  NOS Binnenland

Kleine partijen zitten meestal verstopt in de dozen. Witte pakjes cocaïne tussen de bananen. "Maar laatst zagen we het al direct toen de container openging. Een behoorlijke lading", vertelt Andries van den Bogert in het pakhuis van De Groot Freshgroup in het Brabantse Hedel. Ook daar hebben ze last van de toegenomen cocaïnehandel. "De afgelopen anderhalf jaar hebben we drie incidenten gehad."

De dozen met bananen gaan van de havens naar de rijpkamers in dit pakhuis totdat ze de goede kleur hebben. Inmiddels heeft het bedrijf een protocol voor als er cocaïne wordt aangetroffen. "Er wordt alarm geslagen. De politie roept eenheden op die ons in veiligheid brengen. Het is gevaarlijk voor ons want de waarde van wat we aantreffen is hoger dan alle bananen bij elkaar."

Als de drugs hier worden aangetroffen, is er iets fout gegaan bij het transport. Meestal wordt de coke al eerder uit de partij bananen gehaald, vaak in de haven. Daarom is het ook zo link, zegt Van den Bogert: "Er zit een bende achter die het spul tóch heel graag wil hebben. We hebben ook een keer gehad dat criminelen hier rondreden. Die waren op zoek. Het bleken later vuurwapengevaarlijke jongens."

Vandaag maakte de politie bekend dat in Nederlandse en Belgische havens vorig jaar 74.000 kilo coke is onderschept, een derde meer dan het jaar ervoor. De politie spreekt van een vloedgolf aan cocaïne richting Europa.

Wilbert Paulissen, hoofd van de landelijke recherche, zag de afgelopen jaren niet alleen de hoeveelheid drugs toenemen, hij zag ook het criminele landschap veranderen. Aanvankelijk was de handel in handen van Nederlandse criminelen met goede connecties in Zuid-Amerika. "Maar de lieden die wij van oudsher kennen, zitten niet meer hier. Zij zitten nu zelf in het buitenland en komen nog maar zelden in Nederland."

Hun plek hier werd steeds vaker ingenomen door Marokkaanse groepen, inmiddels gevolgd door Albanese criminelen. Die regelen vanuit Nederland de doorvoer van cocaïne naar andere landen. Ook de Italiaanse maffia gebruikt Nederlandse havens voor de import van drugs, al blijven zij grotendeels onder de radar.

Ophalen kost 10 minuten

Door het vele geld dat met cocaïnehandel gepaard gaat, kunnen kruimelaars in korte tijd ontzettend groot worden, zegt Paulissen. "Met het ophalen van coke uit containers in de haven, iets waar je tien minuten mee bezig bent, kun je 50 tot 75.000 euro verdienen. De volgende keer krijg je uitbetaald in cocaïne. En daarna stap je zelf in de handel."

Daar heeft Maurice Luxembourg, die zich bij de politie bezig houdt met drugsbestrijding, nog wel een voorbeeld van. "De politie in Peru pakte laatst een drugsbende op en vond daar een foto uit Nederland. Daarop stond een enorm pak geld met De Telegraaf van die dag ernaast. Om maar aan te tonen: wij hebben geld, wij zijn een serieuze zakenpartner."

Volgens Luxembourg is inmiddels een enorme kluwen aan groepen actief in de internationale cocaïnehandel. Dat leidt tot meer conflicten en meer geweld. "Soms vechten ze zich letterlijk de markt in."

Hoe nu verder?

Meer criminele groepen dus, meer cocaïne en meer geweld. De grote vraag is: wat nu? "Oplossen gaan we het nooit, maar ik geloof wel in het beheersbaar maken van cocaïnehandel", zegt recherchechef Paulissen. Om te beginnen moeten we volgens hem erkennen dat we een maatschappelijk probleem hebben.

"We moeten af van de normalisering van het gebruik. We moeten niet op gebruikers gaan jagen, maar wel duidelijk maken wat zij in stand houden." Paulissen pleit daarom voor een Europese campagne tegen cocaïnegebruik, iets waar politiediensten in verschillende landen nu over nadenken.

Een tweede offensief ziet Paulissen in uitgebreide witwasbestrijding. "Deze handel kan niet bestaan zonder een behoorlijke rol van het bedrijfsleven. Investeringsmaatschappijen, trustkantoren, notarissen, maar ook vervoerders en horeca zijn erbij betrokken. Ik wil branches niet criminaliseren, maar bewust maken wat er speelt. Zoals we eerder prostitutie onder de aandacht hebben gebracht bij de hotelbranche."

Ten derde wil de politie nauwer samenwerken met andere landen, om de internationaal opererende criminelen effectiever te bestrijden. "We pakken hier wel huizen en auto's af, maar komen niet bij het grote geld", constateert Paulissen.

Lange adem

Dubai bijvoorbeeld is een geliefd toevluchtsoord voor criminelen, maar voor opsporingsdiensten is het haast ondoenlijk om daar informatie los te krijgen. Nederland werkt nu aan een verdrag met de Verenigde Arabische Emiraten, dat het makkelijker moet maken om bijvoorbeeld financiële gegevens uit te wisselen.

De aanpak van cocaïnehandel wordt volgens de politie hoe dan ook een zaak van de lange adem. Het zal nog jaren duren voor duidelijke effecten merkbaar zijn, verwacht Paulissen.

In het bananenpakhuis in Hedel wachten ze daar niet op. Daar worden nieuwe hekken omheen geplaatst. "Het past helemaal niet bij het karakter van ons bedrijf", zegt manager Andries van den Bogert. "Tegen onze wil moeten we allerlei extra beveiligingsmaatregelen nemen om het zo veilig mogelijk te maken voor onze medewerkers. Dat is onze grootste zorg.