Waarom zijn cokesmokkelaars zo dol op bananen?

• Ivo Landman

  redacteur Online

Partij cocaïne gevonden tussen bananen. Het is de laatste tijd eigenlijk een clichékop geworden, de berichten over onderschepte drugsvangsten in fruittransporten zijn schering en inslag.

De drugs worden ontdekt in de havens van Rotterdam, Antwerpen en Vlissingen, bij transportbedrijven en in bananenrijperijen. Vanochtend maakte de politie bekend dat er weer 100 kilo cocaïne was gevonden op een bananenschip.

Waarom kiezen Zuid-Amerikaanse drugsbendes steeds opnieuw voor het gele fruit? De oorsprong ervan ligt voor de hand als belangrijkste reden: bananen zijn een belangrijk exportproduct voor een land als Colombia, tevens de grootste cocaïneproducent ter wereld. De regio Urabá is voor 70 procent afhankelijk van de bananensector.

Maar er is nog iets wat het fruit zo aantrekkelijk maakt als cover voor de drugshandel. "Het is een versproduct", zegt een woordvoerder van groente- en fruitimporteur De Groot van dommele. "Dat kun je niet een week in de haven laten staan voor inspectie. Dus kan de douane niet altijd een controle uitvoeren."

De groothandel heeft vestigingen met bananenrijperijen in Breda en Hedel en ondervond in de afgelopen twee jaar drie keer de gevolgen van verborgen cocaïne tussen het fruit. "Twee keer is het bij ons binnengekomen en één keer kwam een auto met criminelen het terrein op rijden", vertelt de woordvoerder. "Toen die mannen werden gearresteerd, bleek dat ze doorgeladen wapens bij zich hadden. Dan schrik je wel even."

Ook andere bananenrijperijen stuiten met enige regelmaat op drugs. In juli vonden medewerkers van een groothandel in Uitgeest nog een partij van 700 kilo. En het is het topje van de ijsberg, want als de drugs de rijperij bereiken, betekent dat dat de douane ze niet heeft opgemerkt en dat ook de drugscriminelen hun lading niet hebben kunnen onderscheppen. "Dan zijn ze er te laat bij en zijn ze de lading kwijt. Wij zijn vooral bang voor het gevaar dat ermee gepaard gaat. Zo'n lading cocaïne vertegenwoordigt een enorme waarde."

Fruitimporteurs trekken samen op met de politie om de beveiliging op het hoogste niveau te krijgen met camera's en toegangscontroles. Maar de bedrijven zouden liever zien dat bananencontainers bij aankomst in de haven beter gecontroleerd worden, met meer mankracht en meer scanners. "In de haven hebben ze het op dit moment gewoon niet dichtzitten. Het is mogelijk om het 100 procent dicht te krijgen, maar daarvoor zijn er meer investeringen nodig", zegt de woordvoerder van De Groot van dommele.

Ook Jan Struijs, voorzitter van de Nederlandse Politiebond, denkt dat de douane met meer middelen meer drugs zou kunnen onderscheppen. "Ik heb wel eens gevraagd: hoeveel vangen jullie nou echt? En het antwoord was: nog geen 10 procent. Het gaat ook om miljoenen containers per jaar. Maar je zou met meer mensen en slimmere controles wel meer kunnen vinden."

Machineonderdelen en huishoudapparatuur

Dat er steeds meer cocaïne ons land binnenkomt heeft verschillende oorzaken, zegt Struijs. Allereerst is er het aanbod: de productie van cocaïne (en ook opium) heeft de laatste jaren een recordniveau bereikt. Dat is mede te wijten aan het vredesakkoord met de rebellenbeweging FARC in Colombia. Daardoor hebben drugsbendes meer ruimte gekregen.

"Het is ongekend hoeveel er wordt geproduceerd in Colombia en de landen eromheen", zegt Struijs. "Colombia probeert dat te bestrijden maar met het wegvallen van de FARC is de drugshandel onoverzichtelijker geworden."

Daarbij zijn de drugsbendes heel creatief in het verschepen van hun waar. Dat gebeurt zeker niet alleen in bananencontainers. "Bananen en ander fruit staan wel in de top drie, maar het is niet de belangrijkste smokkelmethode. Ze verbergen het in van alles, van machineonderdelen tot huishoudapparatuur."

De drugs wordt ook steeds vaker in kleine hoeveelheden verscheept, zegt Struijs. "Het wordt steeds fijnmaziger. Je ziet kleinere partijen opduiken tussen de bananen en de vis, maar ook bij pakketdiensten."

De voorzitter van de politiebond wijst er verder op dat niet alleen de productie, maar ook de consumptie van cocaïne toeneemt. Niet alleen in Nederland maar ook elders in Europa. "Vroeger ging het vooral om een paar hardnekkige gebruikers, maar nu zie je dat ook in de uitgaanswereld meer cocaïne wordt gebruikt dan een paar jaar geleden. Wat ook meespeelt, is dat de prijzen van de drugs zakken."

Om de drugshandel echt aan te pakken, is er meer nodig dan betere controles op bananencontainers in de haven, denkt Struijs. "Het is te kortzichtig om alleen maar op inspectie en handhaving te gaan zitten. Met een vondst vang je hooguit een paar kleine vissen. Dit soort onderzoeken naar internationale drugshandel vergen gewoon een hele lange adem."