Vrede met de FARC maakt weg vrij voor drugsbendes in Colombia
Opnieuw is er in Colombia een recordhoeveelheid coca verbouwd. Net als in 2016 waren er in 2017 nog nooit zo veel hectaren aan het basisingrediënt voor cocaïne, blijkt uit een nieuw VN-rapport. Hoe kan dat?
"Het komt door vele factoren", zegt correspondent Marc Bessems. "En de belangrijkste is het vredesakkoord met de FARC van twee jaar geleden."
Paradoxaal genoeg heeft de vrede tussen de Colombiaanse staat en de guerrillabeweging geleid tot meer geweld. Althans in de regio's waar de groep rebellen decennialang de dienst uitmaakte. Met de opbrengst van de lokale cokehandel kon de FARC wapens kopen voor zijn bloedige strijd.
Wie vult het machtsvacuüm?
"De FARC was weliswaar een guerrillabeweging", legt Bessems uit. "Maar er was wel orde in deze gebieden en een duidelijke machtsverhouding. Nu staat bij het hutje van de lokale boer de ene keer een gewapende man die zegt: 'Je moet voor mij coca verbouwen!' En de volgende week staat er weer een ander."
De staat had beloofd het machtsvacuüm zelf op te vullen. Daar lijkt in de praktijk weinig van terechtgekomen. Als gevolg staan de boeren in de afgelegen regio's machteloos tegenover de concurrerende gewapende bendes.
1.379.000 kilo coke: dat is geschatte opbrengst van de recordoogst vorig jaar. Alleen al de zuidwestelijke provincie Nariño heeft evenveel hectares cocaplanten als de nummer twee op de lijst van landen die het meeste produceren, namelijk Peru. Het totale oppervlakte aan cocaplantages in Colombia is vorig jaar met 17 procent is gestegen ten opzichte van 2016, berekende de VN.
Glyfosaat sproeien
Die stijging is ook gelinkt aan efficiëntere teelt. "De cokehandelaren zijn erin geslaagd om betere plantjes te kweken, die meer blad opleveren", zegt Bessems. Ook speelt mogelijk mee dat de inmiddels vertrokken president Santos het omstreden spuitprogramma stop had gezet.
Voorheen werden cocaplantages vanuit vliegtuigen besproeid met het bestrijdingsmiddel glyfosaat. In 2015 werd deze aanpak stilgelegd. Het spuiten veroorzaakte veel schade aan andere gewassen en bossen. Ook waren er grote zorgen over de mogelijke gevolgen voor volksgezondheid. Desondanks lijkt deze controversiële aanpak een comeback te maken.
De Amerikaanse president Trump heeft al meerdere keren aangegeven dat hij niet blij is met stijgende trend van de cocaproductie. De VS heeft miljarden dollars geïnvesteerd in de oorlog tegen drugs in Colombia. Trump dreigde vorig jaar deze steun stop te zetten. Maar de nieuwe Colombiaanse president Ivan Duque liet na zijn verkiezingswinst in juni dit jaar weten dat hij de war on drugs wil opvoeren, met de hulp van de VS.
Spuiten met drones
Bessems: "Duque is voor een hardere lijn. Hij belooft, onder druk van de VS, om harder op te treden." De conservatieve president overweegt of er opnieuw zal worden gespoten, ditmaal vanuit drones. De geringe hoogte van de drones zou de schadelijkheid van het bestrijdingsmiddel beperken. Oud-president Santos keurde deze vorm van glyfosaat spuiten vlak voor zijn vertrek goed, maar het grondwettelijk hof moet er nog een oordeel over vellen.
"Uiteindelijk pakken ze hier het onderliggende probleem niet mee aan", zegt de NOS-correspondent. "Namelijk: de corruptie en de afwezigheid van de staat in de geïsoleerde gebieden, die moeilijk bereikbaar zijn." De inwoners van de grensgebieden klagen dat er bijna geen andere alternatieven voor hen zijn dan de drugshandel.
Daarnaast is de handel in het witte poeder een kwestie van vraag en aanbod. "Hoeveel je ook gaat sproeien, de vraag naar deze drugs blijft groot", zegt Bessems. "In heel deze regio in Latijns-Amerika lijkt het besef dan ook ingedaald dat de oorlog tegen drugs is mislukt."
