Meer doden door vulkanen in 2018, 'geen verband tussen erupties'
De uitbarsting van de Anak Krakatau in Indonesië vorige week eiste indirect minimaal 430 levens. Eerder dit jaar vielen er ruim 190 doden toen vulkaan Fuego uitbarstte in Guatemala. Door deze twee natuurrampen zijn er in 2018, vergeleken met de afgelopen jaren, veel meer mensen omgekomen door vulkaanuitbarstingen.
Volgens statistieken van het Global Volcano Model (GVM) zijn er tussen 2014 en 2018 een kleine honderd mensen omgekomen op of in de buurt van vulkanen, zowel direct als indirect door een eruptie. GVM is een internationaal samenwerkingsproject onder leiding van Britse instanties en universiteiten.
"Het waren relatief veel slachtoffers", zegt ook de Belgische vulkanoloog Karen Fontijn. "Maar je kunt het aantal doden niet uitzonderlijk noemen, omdat er in het verleden nog veel grotere vulkaanrampen zijn gebeurd." De afgelopen 500 jaar kwamen bij de zes grootste uitbarstingen 170.000 mensen om.
Sinds de millenniumwisseling zijn er gemiddeld 120 mensen per jaar omgekomen door vulkanen, concludeerde de BBC in mei dit jaar. Maar dat gemiddelde kan een vertekend beeld geven, omdat één grote ramp veel invloed heeft op deze statistiek.
Dorpen bedolven
Bij de eruptie van de Ontake in Japan vielen in september 2014 zeker 57 doden. Dat was de dodelijkste natuurramp door vulkanische activiteit van de afgelopen vier jaar - totdat de Fuego in juni dit jaar lava, puin en dikke rookpluimen uitspuwde. Hele dorpen rondom de Guatemalteekse vulkaan werden bedolven door vulkanisch gesteente en modder.
Waarom barst de ene vulkaan wel uit en de andere niet? NOS op 3 legde het in juni uit met deze video:
De dodelijkste vulkaanuitbarsting dit jaar was die van afgelopen weekend. De Anak Krakatau was in 2018 al vaker - en met meer geweld - uitgebarsten, maar ditmaal stortte een flank van de berg deels in. Het veroorzaakte een onderzeese aardverschuiving én vervolgens een tsunami.
Golven tot 5 meter hoog stortten zich over de laaggelegen kustgebieden van West-Java en Zuid-Sumatra. Zeker 159 mensen worden nog vermist, bijna 1500 mensen raakten gewond.
De Anak Krakatau is sindsdien alleen maar actiever geworden. De Indonesische overheid vreest voor een nieuwe, zwaardere uitbarsting. De kans bestaat dat er weer een stuk berg afbreekt en opnieuw een tsunami ontstaat. Bewoners van de kustgebieden in de Straat van Sunda wordt geadviseerd om minimaal 500 meter tot een kilometer afstand te houden van de zee.
De Anak Krakatau is een van de ongeveer 1500 actieve vulkanen ter wereld. "Daar zijn er altijd wel een stuk of twintig van in uitbarsting of verhoogde staat van activiteit", zegt Fontijn. Volgens het KNMI is er geen toename van vulkaanuitbarstingen. Hoewel het de afgelopen week misschien wel leek alsof vulkanen steeds actiever worden.
Etna en Stromboli
De Etna op Sicilië kwam namelijk ook tot uitbarsting. Het veroorzaakte een aardbeving met een kracht van 4,8. Tientallen mensen raakten gewond. Ook het vulkaaneiland Stromboli, ten noorden van Sicilië, was actiever dan normaal.
"Dat is puur toeval", zegt de vulkanoloog van de Université libre de Bruxelles (ULB). "Dit zijn bekende vulkanen bij het publiek en de media. Als zij uitbarsten wordt het sneller opgepikt, maar er hoeft absoluut geen verband te zijn."
