CO2-taks komt er niet, maar uitstoot wordt 'constant punt van overleg'

Volgens veel economen en milieu-organisaties is het de oplossing voor het klimaatprobleem. Maar de tegenstanders, waaronder werkgeversorganisatie VNO-NCW, lijken een succes te hebben geboekt. Want de brede CO2-heffing staat niet in het concept-klimaatakkoord, dat vanmiddag is gepresenteerd. Vervuilers gaan dus niet betalen voor hun uitstoot.

Een gemiste kans, vindt econoom Daan van Soest. Volgens hem is een CO2-heffing de manier om de kosten voor de klimaatmaatregelen eerlijker te verdelen tussen consumenten en grote bedrijven. "Als we de rekening van de energietransitie vooral leggen bij de Nederlandse huishoudens, dan is de kans op meer gele hesjes heel groot", zegt hij.

Boetes

In plaats daarvan wordt in het klimaatakkoord gesproken over een boetesysteem voor de industrie. Bedrijven moeten nu een plan voor CO2-reductie indienen. De bedrijven met de beste plannen krijgen de meeste financiële steun. Bedrijven die niet goed presteren, krijgen een boete.

De Nederlandsche Bank rekende door dat een algemene CO2-belasting niet per se grote gevolgen zou hebben voor de economie, als de overheid het geld zou gebruiken om de inkomstenbelastingen te verlagen. Mensen zouden dan meer te besteden hebben, ter compensatie voor de stijgende kosten door de klimaatmaatregelen.

In plaats daarvan komen veel kosten van de energietransitie te liggen bij consumenten. "Het is logisch dat bedrijven iets meer worden ontzien", zegt econoom Van Soest. "Ze creëren namelijk werkgelegenheid en vertrekken makkelijker naar het buitenland. Maar het is nu zeer oneerlijk verdeeld."

De Nederlandse industriesector zegt dat een CO2-taks weinig zal doen in het verlagen van de uitstoot. "Bedrijven zouden het geld voor die CO2-heffing juist veel beter kunnen steken in het verduurzamen", zegt Cas König, voorzitter van de Industrietafel Noord-Nederland en directeur van Groningen Seaports.

Maar volgens professor Dirk Schoenmaker speelt er nog een andere belangrijke reden waarom bedrijven liever een boetesysteem willen dan een CO2-heffing. "Nu wordt de CO2-uitstoot constant punt van overleg. Een algemene CO2-belasting kan in de toekomst makkelijk worden verhoogd, daar zijn ze bang voor."

Andere landen

Een ander bezwaar is dat zo'n heffing Nederlandse bedrijven zou benadelen ten opzichte van bedrijven uit landen waar geen CO2-heffing bestaat. Toch is Nederland niet het enige land waar er gesproken wordt over een CO2-taks; dat gebeurt ook in onder meer België en Frankrijk.

Landen als Zweden, Noorwegen en Zwitserland hebben zelfs al een CO2-heffing. Volgens econoom Van Soest zou het kunnen dat bedrijven daardoor hun activiteiten verplaatsen. "Toch zijn er nog geen studies waaruit blijkt dat bedrijven massaal wegtrekken uit een land vanwege milieumaatregelen. Er zijn bovendien ook veel bedrijven die juist hun bijdrage willen leveren aan de klimaatdoelstelling."

Dat de CO2-heffing nu niet genoemd wordt in het klimaatakkoord, betekent niet per definitie dat die er niet komt. Het kabinet heeft het klimaatakkoord nu in handen en gaat er naar kijken. En uiteindelijk beslissen zij welke maatregelen worden doorgevoerd.