'Vooruitgang op klimaattop', maar echte werk moet nog beginnen

• 

  Heleen Ekker

  redacteur Binnenland

De internationale klimaatconferentie in Polen gaat de beslissende tweede week in. Waren er tot nu toe vooral diplomaten en juristen aan het werk, vanaf maandag schuiven vanuit veel landen ministers aan. Zij moeten op belangrijke punten nog compromissen zien te sluiten. Ook vanuit Nederland reizen meerdere ministers naar het Poolse Katowice.

"Er is over de hele linie voortgang geboekt, zodat er voldoende basis is voor de ministers om komende week over door te praten", stelt Marcel Beukeboom, klimaatgezant voor Nederland. "Maar er blijven belangrijke geschilpunten over."

Vooral het feit dat sommige landen het laatste rapport van het VN-Klimaatpanel niet serieus genoeg nemen, tast het vertrouwen van andere landen aan, vertelt hij. "Een aantal landen heeft helaas het IPCC-rapport uitgekozen om een punt van te maken. Dit houdt de voortgang op het technische vlak niet tegen, maar tast wel enigszins het vertrouwen aan, dat de basis is onder het Parijse klimaatakkoord."

Handboek

In de eerste week van de klimaattop hebben onderhandelaars zich beziggehouden met de uitwerking van de afspraken die in 2015 in Parijs zijn gemaakt. Dat moet leider tot een soort handboek (het rulebook), waar landen zich aan moeten gaan houden.

Het gaat er met name over hoe landen kunnen controleren dat ze doen wat ze beloven en over een mechanisme dat ervoor moet zorgen dat de klimaatdoelstellingen voortdurend in de toekomst worden aangescherpt.

Daarnaast wordt gesproken over een recent alarmerend rapport van het VN-Klimaatpanel. De vraag is of dat rapport moet leiden tot verdere aanscherping van de doelen. Vier landen (de VS, Rusland, Saudi-Arabië en Koeweit) wilden in een document alleen stellen dat ze 'kennis nemen van' het rapport, de andere landen wilden de conclusies van het rapport 'verwelkomen'.

Dat alle vier landen die bezwaar maken veel olie en gas verkopen, kan geen toeval zijn. Mocht de wereld de 1,5 graad opwarming waar in het rapport sprake van is overnemen als nieuwe doelstelling, dan moet er veel olie en gas in de grond blijven zitten.

Glas halfvol

Klimaatgezant Beukeboom zegt het in ieder geval positief te vinden dat er geen al te grote discussie is ontstaan over het handboek zelf, in plaats van over het IPCC-rapport. "Het glas is daarom halfvol, we zijn goed op weg, we kunnen vertrouwen hebben in een goede afloop."

Wel is de vraag of de komende week, als de ministers aanschuiven, ook op politiek niveau discussie zal ontstaan over het IPCC-rapport. "Het is heel raar als dat rapport niet zou worden erkend, want de landen hebben er zelf om gevraagd tijdens de klimaattop in Parijs", zegt Beukeboom. "Bovendien, als je dit rapport niet overneemt, dan ontken je de wetenschappelijke basis van datgene waar we mee bezig zijn."

Een ander belangrijk onderwerp is de verhouding tussen arme en rijke landen. Arme landen willen meer tijd krijgen om hun uitstoot aan te pakken, en ze vragen om flexibeler regels daarvoor.

Tegelijk is er nog steeds een belangrijk verschil van inzicht tussen rijke en arme landen over de betalingen die eerder zijn toegezegd. Al bijna tien jaar geleden is afgesproken dat rijke landen vanaf 2020 elk jaar 100 miljard dollar ter beschikking zullen stellen aan armere landen om hen te helpen bij de aanpak van het klimaatprobleem.

Arme landen willen nu dat rijke landen duidelijker van tevoren aangeven wanneer en hoeveel geld ze zullen geven, om meer zekerheid te krijgen over de betalingen. Rijke landen vragen om vertrouwen dat dat geld er heus wel komt. Een van de onderdelen in het handboek met regels gaat over wat wel en niet meegeteld mag worden bij deze 100 miljard.

Verdelingsvraagstuk

"Het klimaatvraagstuk is eigenlijk op alle fronten een verdelingsvraagstuk", zegt de Nederlandse onderzoeker Pieter Pauw, werkzaam bij de Frankfurt School of Finance and Management en ook aanwezig in Katowice. Hij promoveerde op klimaatfinanciering aan de Universiteit Utrecht.

"Het is op wereldschaal een verdelingsvraagstuk: welke ambities hebben landen als het gaat om het tegengaan van klimaatverandering en hoe eerlijk worden de lusten en lasten verdeeld? En ook binnen landen gaat het om het eerlijk verdelen daarvan, tussen bedrijven en huishoudens, en tussen verschillende sectoren, zoals landbouw, transport en energie."

In de tussentijd maakt Katowice zich op voor de tweede week van de Klimaattop. Vanuit Nederland komen steeds meer wetenschappers, actievoerders en ook ongeveer zestig jongeren aan. Een deel ervan liep gisteren mee in een demonstratie door het centrum van Katowice.

In de loop van de komende week houden ze allemaal hun eigen bijeenkomsten, hetzij binnen de muren van het conferentiecentrum, hetzij op andere plekken in de stad.