Meer wetenschappelijke artikelen vrij te raadplegen
Het aantal wetenschappelijke publicaties dat openbaar beschikbaar is, groeit. Het Rathenau Instituut heeft berekend dat in 2016 44 procent van de onderzoeken waaraan een Nederlandse wetenschapper meewerkte te raadplegen was onder de zogenoemde open access-voorwaarden. Dat betekent dat ze gratis voor de lezer beschikbaar zijn.
Volgens het instituut zijn wetenschappelijke artikelen steeds vaker openbaar en is die ontwikkeling de laatste twee jaar versneld met 4,5 procentpunt. Het is de bedoeling dat in 2020 alle publiekelijk gefinancierde wetenschappelijke publicaties gratis beschikbaar zijn. Hierdoor zou de kennis breder benut kunnen worden.
Nederland aan kop
Nu gebeurt het nog veel dat het copyright van een wetenschappelijk stuk bij de uitgeverij van het tijdschrift waarin het wordt gepubliceerd komt te liggen. Universiteiten betalen jaarlijks miljoenen euro's om de artikelen voor hun studenten beschikbaar te maken. Bij het open acces-model kan het verdienmodel verschillen, soms betaalt de auteur of universiteit een bijdrage aan een uitgever of wordt de publicatie gratis in een openbare database gezet.
Het doel om alle publicaties openbaar te krijgen is nog ver weg, zegt het instituut, maar internationaal gezien doet ons land het goed. Nederland staat met 44 procent aan kop, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk (43 procent) en Zwitserland (41,6 procent). In de omringende landen liggen de aantallen beduidend lager: in België is 36 procent van de publicaties openbaar beschikbaar, in Duitsland 33 procent en in Frankrijk 30 procent.
Internationale druk
De Vereniging van Samenwerkende Universiteiten (VSNU) heeft al onderzocht hoe het aantal open access-publicaties in 2017 bij de Nederlandse universiteiten lag. Dat bleek 50 procent te zijn.
Bijna 28.000 wetenschappelijke artikelen van vorig jaar zijn voor iedereen beschikbaar. "Het is bemoedigend om te zien hoe wij voortgang boeken. We moeten stevig blijven onderhandelen en internationale druk helpt daarbij", zei Koen Becking van de VSNU eind oktober.
