Chaos en griep in Europa, hoe beleefde Nederland het einde van WO I?
Het zijn kleine berichten in de krant die vanaf de zomer van 1918 steeds meer opvallen. Er wordt gesproken over een onbekende ziekte, de Spaanse griep, zo blijkt later. De beruchte griep-pandemie grijpt wild om zich heen aan het einde van de Eerste Wereldoorlog.
De Haagsche Courant heeft het over 1300 zieken bij Staatsmijn Emma in Limburg. De Telegraaf schrijft over Yerseke, een Zeeuws dorp met 4000 zielen, waarvan ruim duizend de Spaanse griep onder de leden hebben. Verderop in de krant gaat het over Wolvega, in Friesland, waar berichten vandaan komen dat steeds meer mensen aan de ziekte overlijden.
Agressief
De kranten hebben elke dag wel een paar regels over de ziekte die op dat moment Europa in zijn greep houdt. Het virus komt zo goed als zeker met de Amerikaanse soldaten mee naar de Europese slagvelden. De griep wordt met Spanje geassocieerd omdat de Spaanse kranten er als eerste over schrijven.
Het is een agressieve griep met hoge koorts, keelpijn en spierpijn. Iemand die besmet wordt, kan binnen een paar dagen overlijden. Bovendien is de griepvariant hoogst besmettelijk. Om het besmettingsgevaar in te dammen gaan in Nederland in de laatste oorlogsmaanden veel scholen dicht.
Toch zijn er ook hoopgevende berichten. Er zou een middel zijn waardoor patiënten zouden kunnen genezen. Al schrijven in de Arnhemse Courant van 5 november verschillende artsen ook weer ingezonden brieven om die hoop de kop in te drukken. De wonderspuit bestaat niet. De sublimaat-inspuiting zoals het door de doctoren wordt genoemd, heeft wel gewerkt bij enkele patiënten, maar bij het merendeel van de mensen niet.
De Haagsche Courant geeft de lezers tips. "Zorg voor reinheid op het lichaam, op de kleding en in de woning." Frisse lucht is volgens de krant ook belangrijk. En stof moet je niet met een bezem vegen: "Anders jagen we het stof alleen maar op en stof prikkelt vervolgens de neus, ogen en de keel." Beter is het, zo lezen we in de krant om met een vochtige doek alles schoon te maken.
Middeltjes
De kleine kruidenier zit ook niet stil. In het najaar verschijnen steeds meer advertenties waarin anti-griepmiddelen worden aangeprezen. In de Delftsche Courant van begin november leren we dat aan de Voldergracht in de stad speciale Alpenthee voor maar 45 cent verkrijgbaar is die zou helpen tegen de griep.
In Tilburg is het iets duurder, zo schrijft de Tilburgse Courant. Speciale pastilles kosten 1,75 gulden per buisje, maar echt in de buidel tasten moet je voor abdijsiroop. Die kost wel 2,25 gulden en in de grote verpakking zelfs 3,75 gulden per fles.
Uiteindelijk sterven in Nederland naar schatting 40.000 mensen aan de Spaanse griep. Wereldwijd komen twintig tot honderd miljoen mensen om het leven.
De chaos in Europa is in de laatste dagen van de oorlog groot. Op 5 november schrijft de Arnhemse Courant: "Er is thans een keizerskwestie in Duitsland." De krant vindt het heel merkwaardig dat er over de positie van de keizer gesproken wordt. "We leven zo snel tegenwoordig, dat we bijna ophouden met ons te verbazen."
De Maasbode probeert een beetje orde te scheppen voor de lezers. De redactie heeft de verschillende fronten waar gevochten wordt namen gegeven en probeert zo de strijd te beschrijven. De revolutie in Boedapest, de strijd in het zuiden, de Balkanoorlog, de strijd in Mesopotamië, de strijd in het westen, de duikbootoorlog, Oostenrijk een republiek. Onder elk kopje een korte beschrijving met als teneur dat de geallieerden aan de winnende hand zijn en dat de vrede nabij is.
'Overgave op genade'
De Preangerbode, een krant in Nederlands-Indië, schrijft op 4 november dat de Duitse keizer een akte tekent waarin hij afstand doet van de troon. In de Tilburgsche Courant wordt alvast vooruitgelopen op de voorwaarden die de geallieerden aan Duitsland en zijn bondgenoten zal stellen. "Oostenrijk zal geen greintje medezeggenschap worden gelaten. Het wordt een overgave op genade."
"Duitsland ligt thans in Europa als een eiland omgeven door een vlakte van water en vijanden. Nergens heeft het meer een uitweg." En met een knipoog naar het Nederlandse rampjaar 1672 schrijft de krant: "Het land is reddeloos, het volk redeloos en de regering is radeloos. Duitsland staat aan de vooravond van zijn ondergang."
