Twitteralternatief Gab was toevluchtsoord voor extreemrechts
Het platform omschrijft zichzelf als een plek waar vrijheid van meningsuiting leidend is en iedereen lid kan worden. Maar inmiddels staat Gab vooral te boek als het toevluchtsoord voor mensen met extreemrechtse ideeën.
Dit weekend kwam het onbekende sociale netwerk onder een vergrootglas te liggen na de aanslag in Pittsburgh. De 46-jarige terrorist Robert Bowers schoot in een synagoge in de Amerikaanse stad elf mensen dood. Bowers was actief op Gab; in zijn berichten op het netwerk moesten vooral Joden en immigranten het ontgelden.
Inmiddels is de site offline. Zowel de partij die de hosting verzorgde als de partij die de domeinregistratie regelde wil niks meer met het platform te maken hebben. Ook betaaldienst Paypal zei gisteren de samenwerking op. Het bedrijf zegt dat het netwerk "haat, geweld en discriminerende onverdraagzaamheid toestaat". Of Gab nog terugkeert, is op dit moment onduidelijk.
Honderdduizenden gebruikers
Gab is twee jaar geleden opgericht door de conservatieve programmeur Andrew Torba. Volgens The New York Times was hij klaar met de techwereld in Silicon Valley, die hij beticht van het censureren van rechts gedachtegoed. Tegen de krant zegt hij de berichten van Bowers niet te hebben gezien, maar dat hij wel gegevens over het account heeft overgedragen aan opsporingsdiensten.
Het netwerk claimt 700.000 leden te hebben, schrijft The New York Times, maar eerder dit jaar ging ook het getal van 480.000 gebruikers rond. Het is daarnaast onduidelijk hoe actief zij zijn. Ter vergelijking: op Twitter zijn maandelijks ruim 320 miljoen mensen actief en op Facebook 2,2 miljard gebruikers.
Op Gab moeten gebruikers meer vrijheid hebben. Dreigen met geweld is er niet toegestaan, maar The New York Times schrijft dat de richtlijnen van het platform haatzaaien niet verbieden. En daarin schuilt een belangrijk verschil met Twitter en Facebook. Ook op die platforms is dit een veelvoorkomend iets, maar daar zijn de regels een stuk strenger. Die doen hun best om hard op te treden tegen haatzaaien (met wisselend succes). Daarnaast is er steeds meer druk vanuit de politiek, en met name vanuit Europa, om snel op te treden tegen haatzaaien.
Het beperkte aantal regels leidde ertoe dat bekende namen uit de extreemrechtse hoek zich registreerden, schrijft The New York Time. Denk aan Milo Yiannopoulus - een voormalig journalist van Breitbart die door Twitter is verbannen, de oprichter van de neonazi-site Daily Stormer en Richard Spencer, een alt-right-kopstuk die door Facebook is verwijderd.
De oprichter van Gab omschrijft zijn gebruikers tegenover Wired onder meer als "libertaire conservatieven" en "arbeiders". De krant schrijft dat er ook handelaren in cryptocurrency, zogeheten doomsday preppers en mensen die houden van Japanse geanimeerde porno op de site actief waren.
Goebbels en Mein Kampf
Eerder dit jaar zei de operationeel directeur van de site bezorgd te zijn over de rechten van mensen. "Veel politieke uitspraken worden gelabeld als haatzaaien en simpelweg van de kaart geveegd", tekende Vice op.
De journalist van de nieuwssite registreerde toentertijd een account bij het platform. Tijdens een eerste indruk kwam hij onder meer een foto tegen van Joseph Goebbels, citaten uit Mein Kampf, pro-wapen-memes en een aantal berichten van Nick Griffin, voormalig leider van de British National Party. "Dit was een selectie berichten die op dat moment populair waren bij andere gebruikers", schrijft de journalist.
Gab is niet de enige site waar alt-right-aanhangers naar zijn uitgeweken, schrijft de Britse editie van Wired. Zo bestaat WrongThink, wat wordt gezien als het alternatief voor Facebook. Wie nu op die naam zoekt krijgt een pagina te zien waarop staat dat er "onderhoud wordt gepleegd". Voat, een alternatief voor Reddit, is nog wel in de lucht. YouTube-alternatief PewTube is op het moment van schrijven niet bereikbaar.
Tegelijkertijd beschrijft Wired de site in juli als een spookstad "los van een kerngroep supergebruikers", waarbij als voorbeeld Alex Jones wordt genoemd. Yiannopoulus had al snel tienduizenden volgers op het platform, maar in juli had hij al drie maanden niks geplaatst.
Grenzen opzoeken
Terrorisme-expert Jelle van Buuren ziet in Gab een voorbeeld van hoe de grenzen van vrijheid van meningsuiting steeds worden opgezocht. "De discussie over de vraag hoe ver je mag gaan vindt voortdurend plaats."
"Het is een kat-en-muisspel waarbij mensen voortdurend op zoek zijn naar nieuwe plekken. Dat kan Twitter zijn, 4chan of 8chan maar dus ook Gab", zegt Van Buuren. "Totdat er druk op wordt gezet, zoals nu. Dan trekken gebruikers verder naar andere platforms."