Ineens ging de knop om: online podium complotdenker Alex Jones flink beperkt
In amper 24 uur is het online bereik van de bekende complotdenker Alex Jones gigantisch afgenomen. Jones verspreidde via sociale media de meest controversiële complottheorieën. Hij was daarmee voor de techplatforms tot een ongewenst succesverhaal verworden.
In juli werden al video's en podcasts van Jones verwijderd vanwege haatzaaien. Maar de echte kentering kwam gisteren, toen Apple besloot de podcasts van Jones bijna volledig te verwijderen. Daarna volgden andere platforms met nog stevigere maatregelen.
Zo verwijderde Facebook vier pagina's, waarvan één er vorige maand 1,7 miljoen volgers had. YouTube deed hetzelfde met Jones' kanaal, dat 2,4 miljoen abonnees had en waarvan video's miljarden keren waren bekeken. Spotify, dat eerst maar een aantal afleveringen van The Alex Jones Show had verwijderd, besloot nu al zijn content weg te halen. Het gebeurt niet vaak dat techbedrijven besluiten tot zulke drastische maatregelen.
Twitter verwijdert niet
De vreemde eend in de bijt is Twitter: dat bedrijf ziet geen reden om berichten en media van Jones te verwijderen. Verder heeft hij nog zijn eigen site en sinds vorige maand eigen apps. De aandacht die Jones nu krijgt, lijkt deze apps goed te doen.
Volgens marktonderzoeker App Annie is de iPhone-app in de VS van zondag op maandag in de lijst van populairste nieuws-apps gestegen van plaats 47 naar plek 4. Daarmee staat de app hoger dan die van CNN en Fox News. Het is onduidelijk waarom Apple en Google de apps laten staan in hun stores. Daarvoor zouden andere regels gelden.
In een reactie aan The Washington Post spreekt Jones van "een tegenaanval tegen de wereldwijde bewustwording". Ook claimt hij dat Apple en Google samenzweren met de Chinese overheid, mainstream media, de Democratische Partij en bepaalde delen van de Republikeinse Partij (het "establishment").
Voor wie Alex Jones niet kent: hieronder kun je zien wat hij zoal plaatst op zijn kanalen.
In Nederland geniet Jones nog geen grote bekendheid. Dat is in de VS anders. Hij presenteert daar sinds 1996 diverse radioprogramma's en staat te boek als een notoire complottheoriedenker. Zo stelde hij in de jaren 90 dat de overheid achter de bomaanslag in Oklahoma City in 1995 zat. Daarbij kwamen 168 mensen om het leven.
Tegenwoordig heeft Jones naar schatting tussen 2 en 5 miljoen dagelijkse luisteraars met zijn eigen radioprogramma. Zijn website, InfoWars.com, heeft volgens cijfers van Amazon ruim 3,6 miljoen unieke bezoekers per maand. Daarmee lijkt het erop dat het bereik dat Jones via sociale media had, groter was dan het bereik via zijn site.
Een van de bekendste complottheorieën van Jones gaat over de schietpartij op basisschool Sandy Hook in 2012. Er kwamen toen twintig kinderen en zes volwassenen om het leven. De radiopresentator claimt dat er helemaal geen mensen zijn gedood en dat de kinderen acteurs waren.
Ik zou het graf van mijn zoon dolgraag zien en dat kan nu niet, maar we hebben de juiste beslissing genomen.
Zijn aanhang maakt sindsdien het leven van de nabestaanden zuur. The New York Times beschreef vorige maand dat de ouders van de 6-jarige Noah Pozner al zeven keer zijn verhuisd vanwege doodsbedreigingen en online intimidatie. Tegenwoordig wonen ze honderden kilometers verwijderd van het graf van hun kind, op een streng beveiligde plek.
"Ik zou het graf van mijn zoon dolgraag zien en dat kan nu niet, maar we hebben de juiste beslissing genomen", zei moeder Veronique De La Rosa over de verhuizingen. Elke keer als ze op een nieuwe plek terechtkomen, wordt het adres weer op sociale media geplaatst. De ouders van Pozner hebben inmiddels - mede namens acht andere families - een lasterclaim tegen Jones ingediend.
Dit speelde allemaal al voordat de figuurlijke knop omging bij de techplatforms. De grote vraag is dan ook: waarom nemen zij hun maatregelen nú? Een duidelijk antwoord daarop is niet te geven. De bedrijven zeggen stuk voor stuk in hun verklaring dat Jones de regels van hun platform heeft geschonden. Daarnaast zei Facebook dat het steeds meer meldingen van gebruikers binnenkreeg.
Spierballen tonen
"Als ik het gedrag van de platforms moet interpreteren, zou ik als eerste denken dat het te maken heeft met de aankomende Amerikaanse tussentijdse verkiezingen in november", zegt mediaprofessor Mark Deuze van de Universiteit van Amsterdam.
Daarmee doelt hij op het feit dat de bedrijven bang zijn om tijdens deze verkiezingen opnieuw fouten te maken die in theorie de uitkomst van stembusgang kunnen beïnvloeden. "Iedereen kijkt zo scherp naar deze techbedrijven, ze moeten hun spierballen tonen en laten zien dat ze echt wat doen om dat te voorkomen."
Wat nu ook vooral opvalt, is dat de techbedrijven in korte tijd dezelfde keuze maken. "De techbedrijven kennen elkaar natuurlijk allemaal. Ik weet niet of het een gecoördineerde actie was, maar reken maar dat ze elkaar in de gaten houden en onderling contact hebben. Zeker bij zo'n onderwerp wordt er in elke kroeg en fitnessruimte over gesproken."
Iets verkeerd hebben betekent niet dat je de richtlijnen schendt. InfoWars heeft nog niet iets gedaan wat zou resulteren in verwijderd worden.
De worsteling van techbedrijven met Alex Jones en InfoWars is de laatste tijd in een stroomversnelling gekomen. Tijdens een Q&A-sessie in juli van Facebook over nepnieuws vroeg een journalist van CNN aan het platform waarom InfoWars niet wordt weggehaald.
Het antwoord leidde vervolgens tot een nieuwe storm van kritiek op het bedrijf: "Iets verkeerd hebben betekent niet dat je de richtlijnen schendt", zei John Hegeman, chef van Facebooks News Feed. En InfoWars "heeft nog niet iets gedaan wat zou resulteren in verwijderd worden."
De crux
Dat is inmiddels dus anders. De crux daarbij is dat het sociale netwerk - net als de andere partijen - Jones heeft verwijderd wegens haatzaaien. Niet omdat het mediabedrijf desinformatie heeft verspreid.
Daarmee blijft er onduidelijkheid op een essentieel punt: wat trok de bedrijven over de streep om te doen wat ze hebben gedaan? Sommigen zien in de manier waarop de gebeurtenissen elkaar opvolgden het bewijs dat Facebook het besluit niet zelf durfde te nemen, maar in dit geval Apple nodig had. Of dat ook echt zo is, valt niet vast te stellen.
In ieder geval lijkt er met de beslissingen van gisteren een nieuw precedent te zijn ontstaan: als het echt te ver gaat, kunnen de banden keihard worden doorgesneden. En dat is voor Silicon Valley, de plek waar alles mogelijk is, een nieuwe manier van denken.
