Jaar na spraakmakende moord op Maltese journaliste ligt onderzoek nog open

"Het zijn allemaal zwendelaars, de situatie is hopeloos", schreef Daphne Caruana Galizia in het laatste artikel op haar blog. Nog geen half uur later kwam de Maltese journalist om het leven bij een aanslag met een autobom.

Vandaag, een jaar na haar dood, is het nog altijd onduidelijk wie er achter de moord zit. De politie op Malta heeft drie verdachten opgepakt, die nog niet zijn aangeklaagd.

Galizia runde een van de populairste blogs op Malta. Ze stelde daar verscheidene corruptiezaken aan de orde, die ze linkte aan de hoogste politici van het land. Zo schreef ze over een minister die in de Panama Papers voorkwam en beschuldigde ze premier Joseph Muscat van corruptie. Ook miljardairs, criminelen en extreem-rechtse groeperingen kregen er op haar site van langs.

De politie tast nog altijd in het duister over wie de opdracht tot de moord gaf. "De opdrachtgever heeft er waarschijnlijk heel goed over nagedacht", zegt Pieter Omtzigt in NOS Met het Oog op Morgen. "Want het was een zware autobom. Niet iets dat je even in elkaar zet."

Het CDA-Kamerlid Omtzigt doet als lid van de Raad van Europa onderzoek naar de omstandigheden die leidden tot deze moord. "In een democratie controleren journalisten en parlementariërs de machthebbers. En op het moment dat journalisten worden vermoord, gaat je democratie een groot stuk achteruit. Een aantal mensen zal het beslist prettig gevonden hebben dat ze minder gecontroleerd worden."

Minder strikte scheiding

Op de eilandstaat Malta wonen 416.000 mensen en een strikte scheiding van macht en de controleurs van die machthebbers kan dan moeilijk te handhaven zijn. Parlementariërs doen het werk maar parttime. De helft van de parlementariërs werkt ook voor de overheid of is zelfstandig en krijgt grote contracten van de staat. Omtzigt: "Dan zou het kunnen dat men de regering iets minder controleert, als je daar zelf werkzaam bent."

Volgende week vervolgt Omtzigt zijn onderzoek op Malta. Hij spreekt dan met premier Muscat, ministers, journalisten en de politie. Of de politici blij zijn met dit onderzoek? "Mijn hoofdtaak is om dit onderzoek te doen. Ik ben er niet om iedereen op Malta blij te maken."

In de Raad van Europa controleren landen elkaar op rechtstaat en democratie. Tegen landen waar het slecht gesteld is met de democratie kan de raad strafmaatregelen nemen. Bijvoorbeeld het stemrecht intrekken of extra toezicht instellen.

"Voor Malta is dat allemaal niet aan de orde nu", zegt Omtzigt, die niet vooruit wil lopen op de zaken. "De bedoeling is dat de internationale gemeenschap kijkt hoe dit proces plaatsvindt. Want in de EU moeten we ervoor zorgen dat moorden op journalisten opgelost worden."