Beelden verhoor Arnhemse villamoord: 'Bewijs dat jij niet de moordenaar bent!'
Rechercheurs in de zaak van de 'Arnhemse villamoord' in 1998 hebben structureel druk uitgeoefend op de verdachten om te bekennen, bleek gisteren uit een onafhankelijk onderzoek.
Ze schreeuwden, sloegen op tafel, dreigden met lange gevangenisstraffen en schermden met niet-bestaand bewijs. Hun verhoortechnieken vergrootten de kans op onjuiste veroordelingen, stelt de Adviescommissie Afgesloten Strafzaken die de Hoge Raad adviseert. Beelden van het verhoor zijn door advocaat Paul Acda aan de NOS verstrekt.
Bekijk hier hoe de rechercheurs te werk gingen:
Volgens de onderzoekscommissie zijn mogelijk valse bekentenissen afgelegd. Het hoogste rechtsorgaan in Nederland wil aanvullend onderzoek naar dna-sporen en vingerafdrukken. Daarna bepaalt de Hoge Raad of de moordzaak opnieuw behandeld moet worden.
"We mogen van geluk spreken dat we videobeelden van de verhoren hebben", zegt Paul Acda, advocaat van een van de veroordeelden die al jaren strijdt voor herziening. Twintig jaar geleden was minder bekend over valse bekentenissen dan nu. Toch hadden de rechercheurs kunnen weten dat tunnelvisie op de loer lag, zegt Acda. "Als je ziet dat een verdachte iedere keer weer fouten maakt in zijn bekentenis, dan moeten alle alarmbellen gaan rinkelen. Ook toen."
In koelen bloede
De bejegening van de teamleider heeft volgens de commissie "de grenzen van het fatsoen ver overschreden". De rechercheurs wilden de zaak té graag oplossen, denkt advocaat Acda. "Zeker een zaak waarbij een bejaarde vrouw in koelen bloede is afgeslacht, vraagt om een veroordeling. Dit waren de enige verdachten die de politie in beeld kreeg. Toen hebben ze niet meer losgelaten. Ze moesten koste wat kost veroordeeld worden."
Acda spreekt van een gerechtelijke dwaling. Advocaat en hoogleraar strafrecht Stijn Franken, lid van de Adviescommissie Afgesloten Strafzaken, wil daar nog niet van spreken. "Iets is pas een dwaling als de Hoge Raad dat heeft vastgesteld. Wij vinden het wel verontrustend dat deze mannen zijn veroordeeld. Ander bewijs dan de twee bekennende verklaringen is er niet."
Docent op Politieacademie
Een van de toenmalige rechercheurs werkt nu als docent op de Politieacademie, waar hij onder andere les geeft over verhoren. Hij heeft geen behoefte aan commentaar.
De Politieacademie zegt dat ze de bevindingen van de Adviescommissie Afgesloten Strafzaken nog moeten bestuderen. "Daarna beslissen we pas of er wat moet gebeuren", aldus een woordvoerder.
Gezichtsverlies of represailles
De kans dat de fouten die twintig jaar geleden zijn gemaakt, ook nu nog gemaakt kunnen worden, is volgens Franken kleiner geworden. "Sinds ongeveer twee jaar mag een advocaat bij een politieverhoor aanwezig zijn. Je mag ervan uitgaan dat zoiets daardoor minder snel zal gebeuren."
Waarom de enige overgebleven bekennende verdachte zijn verklaring nooit heeft ingetrokken, is onduidelijk. Volgens Franken is het niet ongebruikelijk dat iemand bij zijn verhaal blijft, om angst voor gezichtsverlies of represailles van de andere verdachten. "Het is ook een dilemma voor een verdachte, want de rechter kan er ook conclusies aan verbinden als je je verklaring weer intrekt. Dus ook de hoop op een lagere straf kan reden zijn geweest om vast te houden aan zijn verhaal."
