Veel vragen voor bedrijfsleven na afspraken EU en VS

Geen nieuwe importheffingen en de belofte dat alle wederzijdse tarieven op industriële goederen in de loop der tijd worden afgeschaft. En ook: de EU gaat 'veel meer' vloeibaar gas en sojabonen importeren uit de VS.

Het zijn zomaar wat uitkomsten van het brede principeakkoord tussen Europese Commissie- voorzitter Jean-Claude Juncker en de Amerikaanse president Trump. Ze lijken met name gunstig voor Amerikanen, maar ook het Europese bedrijfsleven kan optimistisch zijn. Al is onduidelijk hoe de EU ervoor gaat zorgen dat het meer gaat importeren uit de VS. Want niet Juncker, maar Europese bedrijven bepalen of ze dat gaan doen.

Nederlands bedrijfsleven

Een hoopvolle ontwikkeling, zo noemt het Nederlandse bedrijfsleven de ontmoeting tussen Trump en Juncker. Hoewel harde afspraken ontbreken, vermindert dit de dreiging op verdere escalatie van een handelsconflict, zegt werkgeversorganisatie VNO-NCW, MKB-Nederland en FME. Zij pleitten het afgelopen half jaar voor een goede deal met de VS nadat eerdere handelsafspraken waren gestrand.

Van nieuwe importtarieven over en weer is dus geen sprake, maar de huidige heffingen op aluminium en staal blijven momenteel van toepassing. Dat baart organisaties nog wel zorgen. "We zijn er nog niet. Ik hoop dat er op dat vlak gauw iets zal veranderen omdat anders de markt daarop gaat acteren. Als je namelijk weet dat je nu een heffing moet betalen maar over een paar weken niet, stop je nu even met bestellen. Dat is bijzonder ongewenst", aldus FME-voorzitter Ineke Dezentjé Hamming.

Nog meer vragen

Niet alleen de snelheid waarmee de aangekondigde afspraken worden ingevoerd maar ook de invulling van Junckers belofte om meer soja en gas te importeren, roepen vragen op. Zo is de aankondiging vanuit Brussel om meer te gaan importeren vanuit de VS een politieke uitspraak die zal moeten worden uitgevoerd door het bedrijfsleven.

De EU gaat zelf geen soja kopen, benadrukt handelsexpert bij VNO-NCW Winand Quaedvlieg. Wel zal de EU gaan kijken naar hoe de marktsituatie kan worden veranderd zodat producten uit de VS aantrekkelijk worden om te kopen, bijvoorbeeld doordat belemmerende importtarieven worden verlaagd of afgeschaft. Op deze manier kan nauwkeurig worden bepaald hoe het bedrijfsleven reageert, zegt Quaedvlieg. "Maar uiteindelijk is het de markt die wel of niet de soja of gas koopt."

Hoe dan?

Bij die verlaagde importtarieven zit de verwarring: want zowel vloeibaar gas als sojabonen kennen importtarieven van nul procent, en dus kan er ook niets worden verlaagd. Met welk middel kan Europa het bedrijfsleven dan stimuleren om deze producten af te nemen? Geen, stelt Rabobank econoom Hugo Erken die het beleid een "sigaar uit eigen doos" noemt.

En dat is ook niet nodig want Europese boeren keken voor de import van hun sojabonen al langer naar Amerikaanse producenten. Dat heeft te maken met de dalende prijs van soja door de handelsoorlog met China, zegt Erken. Door de importtarieven die het Aziatische land opwierp als reactie op heffingen uit de VS, verloor het een afzetmarkt.

In Europa wordt soja vooral geïmporteerd voor veevoer. Een van die bedrijven is de Nederlandse coöperatie Agrifirm. Dat bedrijf is zelf niet van plan Amerikaanse soja te importeren, maar ziet de trend wel terug in de markt. De grote verandering is dat de vraag naar in de VS geteelde soja in Europa zal toenemen, zegt directeur Ruud Tijssens. Volgens hem zal ieder bedrijf daarin zijn eigen strategie kiezen maar hoeft Juncker daar eigenlijk niet eens iets aan te doen. Sterker nog: "De aantrekkelijke Amerikaanse sojamarkt is een direct gevolg van de hoge importtarieven die tussen China en de VS zijn ingesteld."

Meer energie importeren, ook niet zo makkelijk

Net als soja kent ook vloeibaar gas (LNG) geen handelsbelemmeringen. Maar om deze energie vanuit de VS te kunnen importeren, zijn grote schepen en speciale terminals nodig. Nederland heeft een speciale LNG-importterminal, gelegen in de Rotterdamse haven. In totaal telt Europa zo'n twintig van deze terminals, zegt directeur van Gate Terminal Rolf Brouwer dat hiermee Nederland en omringende landen voorziet van geïmporteerd aardgas.

Volgens Brouwer moet bij een toenemende import dit proces makkelijker worden gemaakt. Maar zo'n terminal wordt niet zomaar gebouwd: de productie van de huidige terminal kostte zo'n miljard euro en de bouwtijd ervan is zo'n drie jaar. Daarnaast geldt ook bij vloeibaar gas dat bedrijven gaan over de afname en verkoop van gas, en niet de politiek.