Online, het enige gelijke speelveld in Turkije
Van de televisie moeten de Turkse oppositiepartijen het niet hebben. De kranten? Ook al niet. En dat terwijl zichtbaarheid in de media toch best belangrijk is tijdens een verkiezingscampagne. Daarom ging de oppositie deze campagne online; de enige plek waar het speelveld nog open ligt. Zondag gaan de Turken naar de stembus voor presidents- en parlementsverkiezingen.
"Het enige wat de televisie doet, is gratis adverteren voor de regeringspartij", zegt Taylan Yildiz, hoofd van het online-campagneteam van de nieuwe oppositiepartij Iyi Parti. En dus kocht hij advertentieruimte in bij Google, scoorde de partij een hit op YouTube en zette Iyi Parti vol in op sociale media.
Correspondent Lucas Waagmeester ging langs bij Yildiz en maakte deze reportage:
In de laatste twee weken van mei, toen de campagne al vol op gang was, kwamen president Erdogan en zijn AKP op staatszender TRT bijna zeventig uur in beeld. De Iyi Parti van Yildiz: twaalf minuten. "Twaalf minuten en 43 seconden", corrigeert hij. Toch is hij er niet somber onder. Het heeft voor creatieve oplossingen gezorgd. "Turken zijn meer online dan ooit, en wij hebben het beste team om ze daar te vinden."
Nog voor hij begint te vertellen, klapt hij zijn laptop open en navigeert Yildiz naar YouTube. "Kijk, hiermee stonden we tijdens de campagne wekenlang nummer 1 op Spotify." Onder alledaagse beelden, vlot gefilmd, klinkt een catchy hiphop-nummer. Een man en een vrouw rappen door elkaar heen over vroeger: "Ik mis de gesprekken, iedereen houdt zijn mond." Het nummer is geproduceerd door het team van Yildiz.
"Er zitten allerlei subtiele verwijzingen in naar onze partij en het logo, de zon", zegt Yildiz. Maar het refrein is minder subtiel; het is een directe aanklacht tegen het Turkije van vandaag: "Ik geef niet op, of je me nou vervloekt of opsluit. Dit dorp, deze stad, zijn niet van jou alleen", zingt een zangeres op drijvende muziek. En: "Ik ben niet bang voor de duisternis, van binnen brandt een vlam. Tot de zon weer opkomt."
"Zo hebben we geprobeerd jonge kiezers te bereiken", zegt Yildiz. En dat is behoorlijk gelukt. "De Turkse popster Aleyna Tiki, de Justin Bieber van Turkije, hebben we van nummer 1 gestoten."
Zoekterm niet gevonden
Yildiz lijkt de perfecte man op de perfecte plek. Hij werkte tien jaar voor Google in het tech-mekka Silicon Valley. "Ik hield me daar bezig met reclameonderzoek: wie benader je, hoe benader je ze, hoe maak je online-reclame zo effectief mogelijk?" Nu zet hij die kennis in voor de jongste politieke beweging in Turkije. "In plaats van voor antiroosshampoo, werk ik nu voor iets waar ik in geloof."
Weer buigt hij naar zijn laptop. "Waar we de meeste aandacht mee krijgen, zijn onze Google-advertenties", vertelt hij. "Als je bijvoorbeeld de zoekterm 'vrijheid' intikt, krijg je als eerste hit een foutmelding: 'zoekterm niet gevonden, probeer het opnieuw na 25 juni.'" Dat is de dag na de verkiezingen.
Schermafbeeldingen van de searches van Iyi Parti gingen rond op sociale media in Turkije. "Of bijvoorbeeld gratis VPN", vertelt Yildiz over de online-services die inloggen op een server buiten Turkije. "Veel Turken zoeken via zo'n VPN, omdat websites in Turkije geblokkeerd zijn. Wie googelt op VPN krijgt onze advertentie 'voor een open en vrij internet, wacht tot 25 juni' te zien."
Toch gebeurde er wel wat op televisie deze campagne. Presidentskandidaat Muharrem Ince van de CHP, de andere uitdager van Erdogan, trok veel aandacht met een van de weinige tv-interviews die hij mocht geven. Het live-gesprek trok meer kijkers dan dat van president Erdogan, een dag later.
Hogere kijkcijfers dan het weerbericht
Ook viel hij op door de tien minuten zendtijd die alle kandidaten volgens de wet krijgen van staatszender TRT te weigeren. Ince had er geen trek in "vanwege de partijdigheid van de zender", zei hij. Iyi Parti-leider Meral Aksener haakte ook af, waarop ook president Erdogan bedankte voor de eer. "De tien minuten passen niet in zijn drukke programma", zei het campagneteam van de AKP.
Ince daagde de president wel uit voor een live tv-debat. Ook daar gaat de president niet op in. "Hij kent geen schaamte", reageerde Erdogan. "Hij wil via ons hoge kijkcijfers halen." Waarop Ince sneerde dat zelfs het weerbericht nog hogere kijkcijfers haalt dan de tv-optredens van Erdogan. De kijker blijft met lege handen achter: er komt geen debat.
Op deuren kloppen
Mede door de hoge attentie online, voelden commerciële tv-zenders zich deze campagne gedwongen toch wat meer tegengeluid te laten zien. Maar de slag om media-aandacht is voor de oppositie niet te winnen. Taylan Yildiz is ervan overtuigd dat Iyi Parti het nu online wel beter doet dan Erdogans AKP. "De cijfers zijn helder, we doen het op het terrein van echt contact maken met gebruikers veel beter dan de rest", zegt hij.
Maar daarmee win je nog steeds niet de verkiezingen. "Sociale media horen inmiddels bij de Turkse manier van leven, maar nog altijd is ongeveer 60 procent van de Turken echt online", zegt Yildiz. Dat betekent dat heel veel kiezers niet via zijn online-campagne van Iyi Parti gaan horen. "Ja, we zullen zeker ook nog gewoon naar buiten moeten", zegt Yildiz. "Op deuren kloppen, werven, flyeren, om iedereen te bereiken."
