'Ziek van de oude gezichten in de Turkse politiek'
Hij werkt niet, deze weken. Tenminste, niet op zijn advocatenkantoor. Zijn dikke aktetas zit vol dossiers, maar Orhun Bilenler heeft even iets belangrijkers aan zijn hoofd: politiek. Bilenler is lid geworden van de nieuwe politieke partij Iyi Parti, letterlijk vertaald de Goede Partij.
En het wordt nog gekker. Bilenler was tot voor kort nog actief lid van de AKP, de regeringspartij van president Erdogan. Maar hij stapte over. "Bij de AKP zie ik het verleden, bij Iyi zie ik de toekomst."
Volgende week zondag kiest Turkije een nieuw parlement en een nieuwe president. Na een jarenlange winterslaap van de oppositie, is de nationalistische, conservatieve Iyi Parti deze campagne plotseling opgestaan als een van de serieuze uitdagers van president Erdogan. Op het frisse, gloednieuwe partijkantoor in Ankara zie je het meteen: jonge, slimme jongens (weinig meisjes) als Orhan Bilenler trekken er de kar.
Daarmee heeft Erdogans AKP voor het eerst sinds 2002 een serieuze concurrent op rechts. Wanneer partijactivisten op grote schaal de overstap gaan maken, dan heeft de AKP een probleem. En dat is - volgens Bilenler zelf - al aan de hand. De jeugdafdelingen van Iyi Parti stromen overal in Turkije vol met jongeren uit de AKP, zegt hij: "In Eskisehir, in Yalova, in Diyarbakir - overal komen ze naar ons toe."
Eindpunt van de rechtsstaat
"De AKP kwam in 2002 aan de macht met de belofte van drie dingen: meer vrijheid, minder armoede, en minder wetteloosheid en corruptie", legt Bilenler uit. Volgens hem zijn vrijheden alleen maar afgenomen en is er meer armoede. "En de wetteloosheid is op ongelooflijke hoogte. Ik denk dat niemand binnen de AKP dat zal ontkennen."
De reden dat hij uiteindelijk besloot de AKP te verlaten, is dat hij baalde van de sfeer. "Het opzetten van de ene burger tegen de ander. Je bent voor mij of je bent tegen mij. En als je niet voor mij bent, ben je een terrorist of het burgerschap van dit land niet eens waard. In zo'n systeem zijn we geduwd."
Toch is de AKP nog verreweg de machtigste partij in Turkije, Iyi Parti moet het nog maar bewijzen. "Maar ze voeren daar alleen nog maar persoonlijke gevechten", zegt Bilenler. "Daar hebben vooral jongeren geen zin meer in." Hij is ervan overtuigd dat zijn generatie smacht naar een frisse wind in de politiek. "Jongeren willen rationele en slimme politiek. En rationele, slimme en opbouwende oplossingen."
Angst voor Erdogan
"De AKP is op het moment heel machtig", zegt Abdullatif Sener, een van de mede-oprichters van de partij. "Het is de macht die mensen beloont en mensen straft. Een macht die zijn eigen leefomgeving bedreigt, via sociale druk. Daarom is het verschrikkelijk moeilijk om eruit te stappen."
Sener ontmoeten we in de lounge van een hotel, in zijn eentje. Hij was jarenlang een invloedrijke speler in de top van de AKP. Inmiddels is hij een paria, iemand die door de partij is verstoten. Hij uitte zijn onvrede over de autoritaire lijn van president Erdogan, stapte uit de partij en werd daarna naar eigen zeggen kapot gemaakt.
"Ik wilde weer doceren aan de universiteit, maar uit angst voor Erdogan accepteerde de universiteit mij niet meer." Er is vier jaar cel geëist tegen Sener, omdat hij de president zou hebben beledigd. "Het was pure politieke kritiek. Maar je mag je niet afkeren van de partij. Dan word je gestraft."
Sener praat nog veel met mensen in de AKP, zegt hij. "Als ze weten dat niemand het ziet." Mensen die dicht bij Erdogan staan zijn bang voor hem, meent Sener. "De bureaucraten die hij onder controle heeft, de politici die hij onder controle heeft: de mensen om hem heen zijn bang."
Het maakt de positie van Erdogan en de partij volgens Sener heel krachtig, maar is ook een zwakte. "De mensen zijn niet blij. Als ik kijk naar de rechters, die zijn niet blij. De bureaucratie en zijn kabinetsleden ook niet. Iedereen wil eigenlijk van hem af." Volgens Sener kan dat leiden tot een leegloop, als het tij keert. "Als ze voelen dat Erdogan kan verliezen, zullen de mensen om hem heen, de mensen die hij het meest vertrouwt, hem laten vallen."
Campagne op het plein
Onderweg maar het Kizilay-plein in het centrum van Ankara, waar deze weken campagne gevoerd mag worden, komt de echte politicus in Orhan Bilenler naar boven. "Voor een sterk Turkije, voor een sterk land, hebben we een sterke democratie nodig." Hij zocht dat bij de AKP, maar vond het niet, zegt hij. "Een sterke economie, mensenrechten en een gevoel van gerechtigheid."
Op het plein staan de standjes zij aan zij. De oude CHP, die het ook boven verwachting doet deze campagne, de islamisten van Saadet, de Koerdische HDP en Bilenlers partij Iyi Parti. En aan de overkant van de hoofdweg de witte touringcar met daarop metershoog het gezicht van president Erdogan.
Bekijk hieronder de televisiereportage die Lucas Waagmeester maakte over de oppositie:
"Mensen zijn ziek van de oude gezichten in de politiek", zegt Bilenler. Daarom gelooft hij zo in zijn nieuwe partij. "De politici van nu hebben de eisen van het volk weggedrukt en alleen gewerkt om zichzelf te verrijken." De AKP is volgens hem corrupt en zet de wet naar zijn hand.
Dat laatste steekt hem als jurist nog het meest. De AKP heeft de plek ingenomen van de rechter in Turkije, zegt hij. "Als mensen een probleem hebben, gaan ze niet naar de staat, maar naar de AKP. Die ze zien als groter dan de staat. Dat is het eindpunt van de rechtsstaat."
"Als ik langs het paleis van justitie kom, kijk ik altijd op naar de letters 'Justitie'. Om te checken of het er nog staat. Ja, het staat er nog, maar gerechtigheid is niet meer."
