Vasten en eindexamens, gaat dat wel samen?

Het komt niet vaak voor: maar dit jaar valt de ramadan samen met de eindexamens. Voor moslimleerlingen is daarmee de toch al zo spannende laatste horde van de middelbare school een nog grotere uitdaging. Zij vasten vanaf morgenavond tot en met 14 juni tussen zonsopkomst en zonsondergang. Tegelijk dus met de eindexamens, want die zijn vandaag begonnen en lopen tot 29 mei.

Gaat vasten en presteren voor de eindexamens wel goed samen? Mustapha Esadik, docent geschiedenis aan het Anna van Rijncollege in Nieuwegein, twijfelt erover. "Ik maak me zorgen, want vanwege de ramadan zullen sommige leerlingen 18 uur per dag vasten. Ze zullen misschien ook te maken hebben met slaapgebrek, want de momenten dat ze kunnen eten zijn natuurlijk 's nachts", vertelt hij in het radioprogramma Nieuws en Co.

'Brain food'

Om zijn leerlingen voor te bereiden schakelde hij voor de meivakantie een diëtiste in. "Ik heb haar gevraagd om leerlingen en de ouders samen te vertellen wat de leerlingen het beste 's avonds kunnen eten. Ze noemde dat brain food, want je hersenen gebruiken kost veel energie."

De meeste leerlingen van Esadik die meedoen met de ramadan maken zich er nu niet (meer) zo druk om. "Ik heb nog wel even getwijfeld of ik moest meedoen vanwege examens, maar het is toch het beste als je wel meedoet", zegt een van hen. En een andere scholiere zegt: "Het komt gewoon goed, ik ben het gewend."

Zoals die leerlingen denken over de ramadan, zo denken de meeste moslimjongeren in Nederland, vermoedt Maurits Berger, hoogleraar islam en het Westen aan de Universiteit Leiden. Hij deed onderzoek naar hoe de ramadan overal ter wereld wordt beleefd.

Berger: "De meeste moslimjongeren in Nederland zijn redelijk religieus en doen dus mee aan de vastenperiode. Het is iets natuurlijks. Een examen reden om niet te vasten? Nee, vasten gaat altijd voor."

Uitzonderingen

De ramadan is een van de vijf fundamentele religieuze verplichtingen voor moslims. Iedereen moet het dus doen, al mogen zieken, militairen in actieve dienst en zwangere vrouwen het uitstellen.

Berger vond tijdens zijn onderzoek nog een bijzondere uitzondering: "In Egypte heeft twee jaar geleden de hoogste religieuze geleerde een decreet uitgevaardigd, een zogenaamde fatwa, waarin hij heeft gezegd: 'het eindexamen is zo belangrijk dat studenten worden vrijgesteld van het vasten'. Ze moeten het vasten later wel inhalen, maar dan hoeft het tenminste niet tijdens de examens."

Toch zal het Egyptische voorbeeld niet snel navolging krijgen, denkt Berger. "Het decreet is de Egyptische geestelijk niet overal in dank afgenomen. Onder meer in Nederland hoor ik vaak dat moslims het besluit bizar vinden."

Van moslims hoeft een uitzondering van het vasten voor eindexamenkandidaten niet zo nodig, zegt Berger. "Het valt maar eens in de veertig of vijftig jaar samen. Daar moet je mee leren leven, vinden de meesten."